فی الفقه الحضاری: حول منهج جدید لدراسه حضاره الإسلام

تمس مسائل الفقه الحاضري ومناهج دراسة الحضارة الإسلامية في مدارسنا وجامعاتنا؛ هذه المناهج التي تعاني من عيوب شتى أبرزها –ولاريب- تقطيع جسد هذه الحضارة وتقديمها للطالب مزقاً وتفاريق. وهي بهذا ستفقد شخصيتها المتميزة وملامحها المتفردة التي تمنحها الخصوصية بين الحضارات، ولسوف تصير مجرد أنشطة ثقافية أو معرفية أو مدنية في…

حوزه روابط اجتماعی بر مبنای سبک زندگی اسلامی

سبک زندگی، شامل مجموعه‌ای از رفتارها و الگوهای کنش هر فرد است که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی باشد؛ از آنجایی‌که آموزه‌های دینی بر شکل‌گیری و تثبیت باورها، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی اثرگذار است، می‌توان گفت که الگوهای رفتاری پذیرفته‌شده در یک گروه اجتماعی، به میزان زیادی…

علی بن موسی الرضا(ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی

سبک زندگی، شامل مجموعه ای از رفتارها و الگوهای کنش افراد بوده که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی است و از آنجا که آموزه های دینی بر شکل گیری و تثبیت باورها، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی اثرگذارند، می توان گفت الگوهای رفتاری پذیرفته شده در یک…

انجام کار صحیح در سبک زندگی اسلامی (اقدامات و فرآیند)

کار و تلاش از عناصر مهم در تحقق سبک زندگی اسلامی است و از ارکان یا عناصر مقوم تمدن نیز به شمار می رود، اما مسلمانان در سده های اخیر با پدیده کم عملی و کم کاری مواجه بوده اند که شاید یکی از علل آن بی توجهی به روش…

الأسره و الدوله الماضی الغربی أم المستقبل الإسلامی؟

منطق العمران بین التأنس و التوحش

العلوم الإنسانیه.. و خرائط التمدن

الأسره والتغییر السیاسی: رؤیه إسلامیه

تدعو الباحثة إلى تجاوز الجدل بين المؤيدين والمعارضين لإسلامية المعرفة، وتحاول الخروج من دائرة النظرية الاجتماعية الغربية، بتقديم منظور إسلامي قادر على تقديم إطار تحليلي أكثر تفسيرية للظواهر الاجتماعية والسياسية. وتبحث الدراسة في الوظيفة السياسية للأسرة في التغيير بمعناه الواسع الذي يروم استعادة إسلامية المجتمع والدولة. فتستعرض موقف الرؤية الغربية…

الشیخ محمد الغزالی وقضایا المرأه

نهج الشيخ الغزالي نهج الوسطية الإسلامية، ووقف في مواجهة أعداء الإسلام وأصحاب التدين الفاسد. يسرد البحث قصة حياة الشيخ الغزالي، ونشأته، ومسيرته العلمية، ثم المرأة في فكر الغزالي، وتناوله لوضع المرأة ووظيفتها في المجتمع الإسلامي من خلال كتابه (قضايا المرأة بين التقاليد الراكدة والوافدة). ومناداته بنهضة نسائية إسلامية رشيدة تعالج…

إسلامیه المعرفه: مهمه باقیه

مَرّت قرونٌ عديدة على أزمةِ تدهوُرِ الأمَّة، وانحطاطِها وتمزُّقِها، ونيْلِ الأعداءِ منها، ولم يَكن نصيبُ جهودِ الإصلاحِ أكثرَ من معالجاتٍ لَمْ تمنعْ استمرارَ التدهورِ الذي أمْسَى تراجعاً وانهياراً، حين برَزَ إلى الساحةِ مُنافسٌ حضاريٌّ، ملَكَ من المعرفة والقدرة والفعالية والمبادرة، ما لم تعدْ تتحلَّى الأمَّةُ بشيءٍ منه، ولا تملكُ أياً…

“الرؤیه الکونیه الحضاریه القرآنیه” ثم التربیه.. والتربیه.. والتربیه… العلمیه

نتَّفق جميعاً على أنَّنا، إذا شئنا أن نحسّن تربية أبنائنا ونعيد بناء أمة الإسلام ومجتمعاتها، فإنه يجب على أبناء الأمة، وخاصة الدعاة وأئمة الجُمَع والوالديْن، أن يكونوا على دراية معرفية بالمفاهيم الاجتماعية، وما تمثّله في الفطرة الإنسانية في مجال السياسة والاقتصاد وعلم النفس والاجتماع... . ومن الواضح أنَّ هذه الدراية…

التراث والمجتمع فی مشروع “التراث والتجدید” لحسن حنفی. التراث والمجتمع، رؤیه عربیه معاصره

يتناول البحث التراث من حيث مفهومه ومستوياته وقيمته، خاصة في المجتمعات التاريخية التراثية التي يمثل فيها التراث عصب الحياة المادية والروحية، بشقيه المادي واللامادي. وأمام تعدد وتنوع النماذج المجتمعية في صلتها بالتراث يُقدم النموذج البنائي التجديدي الإحيائي على نحو يحفظ شروط قيام هذا النموذج بعيداً عن النموذجين النموذج التراثي البحت…

اثر الحضاره الإسلامیه فی الفکر السیاسی الحدیث

في الفكر السياسي الحديث الكثير من الآراء التي تنظر للمستقبل، وتحاول رسم خارطة القوى السياسية في العالم، ومنها فكرة صدام الحضارات وحوار الحضارات، وكلتا النظريتين تبحثان في مستقبل ومصير الحضارة الغربية، والجدير بالذكر أن للحضارة الإسلامية مكانة وأثر واضح في أركانهما. إذ ترى الأولى (حوار الحضارات) أن الحضارة الإسلامية هي…

معالم الخطاب الإسلامى الجدید فى رؤیه المسیرى : تأصیل واجتهاد

مدخل لفهم لفتاوی الأمه

المواطنه فی دوله مسلمه: الإشکالات والتحدیات

أسس الفکر السیاسی الإسلامی(الجزء الثالث): منظومه قضایا الفکر السیاسی الإسلامی

أسس الفکر السیاسی الإسلامی(الجزء الثانی): مداخل الفکر السیاسی الإسلامی

أسس الفکر السیاسی الإسلامی(الجزء الأول): أرکان الرؤیه السیاسیه الإسلامیه

الفكر اجتهاد عقلي بشريّ في الأمور النظرية والواقعية، قد يتصل بالمطلق الديني، لكنه -على كل حال- لا يُسوَّى بالأصول العامة المطلقة. والفكر السياسي هو أحد ميادين الفكر الإنساني، يتميز بتركيزه على دراسة الظاهرة السياسية: تدبير الأمر العام والحكم بالحق ورعاية الخلق. ولا يخلو فكر سياسي من أصولٍ يبنِي عليها، ومقاصد…

مساءله التراث: المفهوم ـ المنهاجیه ـ المآلات

إن رؤى التأسيس لم يعد يفيد فيها أن نتحدث عنها في بداية كل عمل بحثي أو علمي أو معرفي حيث تطغى معاني الديباجة في تفخيم الألفاظ، أومعاني الزينة لمقتضيات الاستكمال، بل علينا أن نترجم “رؤى التأسيس” إلى حركة بحثية دائبة تترك تأثيرها على مجالات الحياة وتنوعاتها، كما تترك بصماتها على…

فقهنه العلاقات الدولیه: فی وصف خریطه المصادر

مقاصد ومعاییر التنمیه: رؤیه تأصیلیه من المنظور المقاصدی (۱)

مقاصد ومعاییر التنمیه: رؤیه تأصیلیه من المنظور المقاصدی (۲)

ضمن ما قمنا على عرضه من تفعيل منظومة “المدخل القيمي” التي اعتبرنا المقاصد حافظة لمفرداتها وواصلة بين عناصرها، استعرضنا آنفاً مقاربات تراثية في معمار هذا المدخل الذي رأينا تفعيله وتشغيله بصدد التنمية: مقاصد ومعايير، وقدمنا ضمنها مقاربة ابن خلدون حول المقاصد والسنن، وكذلك مقارنة الشاطبي حول المقاصد، ورأينا استكمال منظومة…

العملیه الاجتهادیه وأصول الفقه الحضاری: دراسه فی سیاقات المدخل المقاصدی

المنظور الحضاری فی العلوم الاجتماعیه والإنسانیه

العلاقات الدولیه فی الإسلام: نحو تأصیل من منظور فقه حضاری

إشکالیات القراءه فی مفهوم ثقافه السلام وخرائط إعاده بنائه من منظور حضاری

بررسی و نقد مبانی فکری حسن حنفی در نوسازی علوم اسلامی

حسن حنفی، از جمله اندیشمندان جریان نومعتزلی است که دارای طرح و پروژه فکری مشخص است؛ طرحی که آن را «التراث والتجدید» نامیده و در امتداد تلاشهای فکری جریان اصلاح دینی قلمداد می‌کند. دغدغۀ اصلی حنفی در این طرح، نوسازی میراث دینی بوده و بخش مهمی از آن به نوسازی…

العالم بوصفه حضوراً “میتافیزیقیاً”

تنظر هذه المقالة بعين العرض والتحليل إلى قول فلسفي كان ولا يزال محور مساجلات عميقة لدى المدارس الفلسفية الما بعد حداثية. عنينا به ما انصرف إليه الفيلسوف الألماني مارتن هايدغر من أطاريح مفارقة تتعلق بفهم العالم، وبحاضرية الكائن وغائيته في ديالكتيك الوجود والزمان. الباحث المغربي إدريس هاني يلقي الضوء على…

التبنّی الحضاریّ والتجدید الجذریّ نحو مشروع رؤیه جدیده للفکر الإسلامیّ المعاصر

ليس في وسع عاقل من هذه الأمّة أن ينكر وجود أزمة حقيقيّة يعاني منها الفكر الإسلاميّ اليوم. فعلى أساس هذا الإحساس والشعور الواضح، تنهض أكثر القناعات بضرورة تجديد هذا الفكر، حيث أمسى التجديد هو الخيار الوحيد الممكن للخروج من هذه الأزمة. على أنّ هناك من يعتقد أنّ الخروج من الأزمة…

العالم بوصفه حضوراً “میتافیزیقیاً”

تنظر هذه المقالة بعين العرض والتحليل إلى قول فلسفي كان ولا يزال محور مساجلات عميقة لدى المدارس الفلسفية الما بعد حداثية. عنينا به ما انصرف إليه الفيلسوف الألماني مارتن هايدغر من أطاريح مفارقة تتعلق بفهم العالم، وبحاضرية الكائن وغائيته في ديالكتيك الوجود والزمان. الباحث المغربي إدريس هاني يلقي الضوء على…

دوله الموعود و مآزق الفکر السیاسی البارادیغم المهدوی باعتباره نهایه لتاریخ الاجتماع السیاسی

تقدم دولة المهدي الموعود من خلال ما توصلنا به من نبوءات ومظاهر دولته المنتظرة شريطًا يكاد يكون متكاملًا عن أحوال دولته وسياسته ومشاريعه، تزخر بدلالات التزامية كبرى، وتتمحور حول حقيقة طالما تشوق إليها البشر وشكّلت حلمهم الدفين، بل والمعلن أحيانًا. إنها دولة تلخص حلم البشر في القضاء على كل ألوان…

Rethinking Culture, Rethinking the Academy : Tawhidi Perspective

Contemporary Social Theory-Tawhidi Projections-part2

The Enlightment Revisited : a Review Eassy

Community, Justice, And Jihad: Elements Of The Muslim Historical Consciousness

Islamization As A Force Of Global Cultural Renewal Or: The Relevance Of The Tawhidi Episteme To Modernity

Contrasting Epistemics: Tawhid, The Vocationist And Social Theory

İslâm düşünce geleneğinin temelleri, oluşum süreci ve yeniden yorumlanması

أهمیه التزکیه فی تربیه الإنسان من خلال الرؤیه الحضاریه الإسلامیه

This paper analyses the importance of purification (Tazkia) and its place in bringing up a balanced man in light of the integrated Islamic civilizational vision. It focuses on various dimensions and meanings of Tazkia relating it to the concept of vicegerency (Istikhlaf) and its objectives of worship, civilisational advancement, ethical…

THE ANTI-ISLAMIST DISCOURSE: THE CASE OF AL-BUTI

This paper explores al-Būṭī’s critical view on contemporary Islamists who, according to al-Būṭī, have misapplied the Islamic law and sacrificed da‘wah in favour of political gains. Among their dogmatic beliefs is the ruthless and hasty call for the establishment of the Islamic state, the takfīr of rulers, arbitrary application of…

Toward a Worldview for Civilizational Development: A Study of the Islamic Worldview

Toward an Islamic Framework for Worldview Studies: Preliminary Theorization

The paper examines the importance of designing a framework for studying worldviews within the parameters of contemporary Islamic thought. It briefly reviews both selected western and Islamic stances on worldview studies. The literature reveals that research on this topic and its application to different spheres has become a topic of…

أهمیه المقاربه الحضاریه فی تفعیل التراث : مداخل توجیهیه

تتناول هذه الورقة بالتحليل موضوع أهمية المقاربة الحضارية في تفعيل التراث الإسلامي وتجديده. وهذه الرؤية للتراث شاملة تراعي مختلف الأبعاد والعوامل التي تؤثر في فهمنا للتراث والتعامل معه بطريقة منظمة وأصيلة تعكس روحه وقيمه. وتوضح الورقة ضرورة تطوير مقاربات علمية متكاملة للتعاطي مع التراث نظرا، وفهما، وتحليلا، ونقدا، وتقويما، واستفادة…

هل الأمه الواحده .. أمر ممکن ؟

المسلمون الشیعه .. ومکابده تصحیح الصوره

المسلمون الشیعه .. ومسأله التقریب بین المذاهب الإسلامیه

نهضه الامام الحسین .. ومنهج التحلیل الحضاری

الاجتهاد منبع الحداثه فی الفکر الإسلامی

نظریه ختم النبوه.. ودور العقل فی الإسلام

إبراهیم مدکور ومنهج دراسه تاریخ الفلسفه الإسلامیه

هنری کوربان ومنهج دراسه تاریخ الفلسفه الإسلامیه

الإسلام والمدنیه:تقدم وتراجع فکره المدنیه فی مرحلتی الفکر الإسلامی الحدیث والمعاصر

المنحى الجدید فی الفقه الشیعی فی مجال المرأه

من التراث إلى الاجتهاد

محمد إقبال وتجدید التفکیر الدینی فی الإسلام

التقریب رساله العقلاء فی الأمه

همزادی دین و تمدن؛ بن مایه انگاره های تمدنی سیدحسین نصر

این نوشتار گزارشی از انگاره های تمدن شناسانه سیدحسین نصر در کلی ترین برش آن و بدون لحاظ تمدنی خاص است. درعین حال، امکان سنجی ارجاع این انگاره ها به انگاره یا نظریه ای مرکزی به نام همزادی دین و تمدن را عهده دار است. در این راستا، پس از…

مبانی جامعه شناختی فقه تمدنی

تمدن، بزرگ ترین مقیاس حیات اجتماعی است که تمامی ابعاد زندگی انسان ها را تحت تدبیر و تأثیر خویش قرار می دهد؛ بنابراین رسیدن به تمدن اسلامی، می تواند بالاترین آرمان جوامع و دولت های اسلامی باشد. تمدن اسلامی، تمدنی است که از پایگاه شریعت اسلامی و از معبر استنباط…

نشانه‌های ظهور و تصویرپردازی از یک انتقال تمدنی

توجه به موضوع مهدویت و فرایند غیبت و ظهور، دردوره های گوناگون تاریخ مسلمانان و تمدن اسلامی سبب ایجاد تحول و شکل گیری رویکردها و مرزهای جدید درعلوم مختلف اسلامی شده است۔ ازجمله این رویکردها و توجهاتڃ تمرکزبر موضوع نشانه های ظهوراست که به ویژه دردوره هایی که آشوب هایی…

مختصات یابی از تصویر مطلوب حکمرانی زمینه ساز ظهور

استنباط های عقلی و استنتاج از آیات و روایات نشان می دهد که جهان هدف مند است و کلان روند تاریخ به سمت صلاح، کمال و آینده ای روشن در حال حرکت است. از دید تعالیم شیعی، این حرکت به سمت استقرار شهر عدل آرمانی مهدوی است و فرجام تاریخ…

تبیین حقیقت تمدن بر اساس مبانی فلسفه و عرفان اسلامی

تبیین تمایز ابعاد وجودی تمدن از سایر شکل های اجتماع انسانی، بر اساس مبانی فلسفه و عرفان اسلامی، کاری است که در این مقاله به نحو تخصصی به آن پرداخته شده است و نتیجه حاصل از این پژوهش، تبیین تمدن به عنوان یک وجود واحد اجتماعی است که وحدت آن…

بررسی تطبیقی مسأله امر به معروف و نهی از منکر در آخرالزمان، جمهوری اسلامی ایران و حکومت جهانی امام عصر

امر به معروف و نهی از منکر از مهم‌ترین آموزه‌های دینی به شمار می‌آیند که ترک این دو آموزه و بی‌توجهی به مصادیق دینی معروف و منکر در عرصه‌های مختلف دینی، اجتماعی و... از جمله مواردی است که در دوره پیش از ظهور قابل مطالعه است. احیا و توسعه این…

الزامات شکل گیری هویت تمدنی در افق مهدوی

پرداختن به اندیشه مهدویت از زاویه تمدن پژوهی این ظرفیت را ایجاد می کند که این اندیشه به شکلی ملموس تر در علوم انسانی و مباحث اجتماعی حضور پیدا کند. این پژوهش سعی دارد از زاویه «هویت پژوهی»، نسبتی نظری میان اندیشه مهدویت و مباحث تمدنی مطرح کند. فرهنگ های…

تشیع فلسفی: نقش فلسفه اسلامی در تکوین و تکامل عالم تشیع (۱)

در موضوع چیستی، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی در تکوین عالم تشیع، با دو مولفه اساسی روبرو هستیم که عبارتند از: فلسفه و تاریخ ایرانیِ تشیع و اسلام؛ پرسش از نسبت میان این دو مولفه. در واقع طرح فلسفی این مسئله، هدف اصلی این مقاله است.

ساختار تولید و توسعه علوم دینی

شرکت‏ کنندگان در این گفت‏ و گو پیرامون جنبش نرم‏ افزاری و منشور آزاداندیشی سخن گفته ‏اند. به نظر آنان، وضعیت تولید علم در حوزه و دانشگاه چندان مطلوب نیست و ترکیب انضمامی علوم حوزوی و دانشگاهی دردی را دوا نمی‏کند، بلکه باید به وحدت زیرساخت‏ها و مبانی کارکردی علوم…

نسبت فهم قرآن کریم و حوزۀ مطالعات تمدنی

ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﭘﺮده ﺑﺮداری از ﻣﻌﻨﺎی ﻗﺮآن اﺳﺖ. ﺑﺸﺮ در ﺣﻮزه ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻻﯾﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺳﻪ وﺟﻬﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺮآن ﻣﻮاﺟﻬﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ وﺟﻬﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﻫﻢ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺳﻪ ﻻﯾﮥ تفسیری ﻋﺒﺎرت است از: 1. ﻻﯾﻪ اول: ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ؛…

فطرت و معرفت فطری از دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی

مبانی معرفت‌شناسی میرزا مهدی اصفهانی(ره) بر پایه نظریه فطرت، در حوزه زبان‌شناسی، جهان‌شناسی و خداشناسی شکل یافته است. به باور وی، فطرت در معنای عام و گسترده آن، مواجهه مستقیم عاقل با جهان خارج و حذف صورت و تصورات ذهنی در ساحت تعقل و اندیشه است. نور علم و عقل،…

پی ریزی تمدن اسلامی و همخوانی شریعت با شرایط زمان

نقش نیازها و انتظارات بشر در دین شناسی

باید بسوی فقه تمدن ساز حرکت کنیم

علم دینی راهبر ما برای زندگی مطابق نظر خدا است

گفت‌وگو با معاون تحقیق و پژوهش موّسسة مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام برای مصاحبه‌کننده تجربه‌ای جدید و ماندگار بود؛ مصاحبه کننده در نه ماه گذشته با بیش از سی صاحب‌فظر داخلی و خارجی دربارة علوم انسانی مصاحبه کرده است که در شماره‌های پیشین صدرا خوانده‌اید. اما هیچ یک از…

ظرفیت های حکمت متعالیه درتولید علوم انسانی اسلامی

مسئله اصلی در این مقاله کشف «حلقه های ارتباطی میان مسائل فلسفه اسلامی با مسائل علوم انسانی» است. علوم انسانی به مثابه فرآیندهای حرکت و تغییر در فرد و جامعه هستند و علم فلسفه متکفل تبیین معادلات کلانِ حرکت و تغییر است، فلسفه اسلامی و بالخصوص رویکرد حکمت متعالیه، معتقد…

پارادایم شبکه‌ای (پارادایم علم دینی و به‌مثابه پارادایم رقیب علوم انسانی موجود)

تولید علم دینی و علوم انسانی اسلامی نیازمند تعریف یک دستگاه معرفتی استنتاجی است تا بتواند با دریافت داده های توصیفی از منابع دینی، نظریه ها را که بیانگر رابطه معنادار میان مولفه های مختلف هستند با روش موجه تولید کند. پارادایم شبکه ای تلاشی برای ارایه نظام مند اصول…

نگرشی دیگر به اهداف دین

دین برنامه حرکت انسان به سوی خدا، در ضمن زندگی در دنیا و ساختارهای دنیایی است. تعابیری هم که دین در زمینه هویت خود دارد گویای همین واقعیت است. بحث اهداف دین به جهت دست یابی به هویت گزاره های دین و ظرفیت معنایی آنها برای برنامه سازی و سیستم…

عدل شبکه ای توصیف و تبیینی از عدالت با اقتباس از مبانی معرفتیِ اسلام (پیشنهادی برای «نظریه پایه در حیطه های مختلف عدالت»)

مسئله این مقاله، دستیابی به دستگاه معرفتیِ تولیدکننده تعریف عدل، شاخص ها و معادلات عدالت ورزی است. در این مقاله، با ابتنا بر «پارادایم شبکه ای» و «روش تحقیق شبکه ای» و «بسته مفاهیم بنیادین»، که هر سه متخذ از دیدگاه معرفتی اسلام است، تعریفی از عدالت ارائه شده و…

سه گلوگاه برای گسترش قلمرو اجتهاد

هدف مقاله تعریف، تفسیر و تبیین زیرساخت های «تفقه در مقیاس کلان» یا «اجتهاد نظام ساز و تمدن ساز» است. مسأله مقاله این است که قلمرو اجتهاد، عملاً منحصر به «احکام فعل مکلف» شده است، آیا ظرفیت فقه، واقعا به همین مقدار است؟ فرضیه مؤلف چنین است: «اجتهاد، تلاش معرفتی…

روش شناسی اجتهاد تمدنی (ابزاری برای استخراج نظام ها و فرآیندهای مورد نیاز در مقیاس یک تمدن)

روش تحقیق شبکه ای روش معیار در تولید علم

با توجه به مبنای هستی شناختی و معرفت شناختیِ «رئالیسم شبکه ای» که پدیده ها را دارای وجود استقلالی از فاعل شناسا و قابل کشف و دارای ابعاد، سطوح، لایه ها و زوایای مختلف- هم در اصل وجودشان و هم در ظهور و بروزشان- می داند، روش موجّه برای کشف…

فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی و چگونگی. (مبتنی بر نظریه اجتهاد سیستمی)

مسئله اصلی در مقاله چیستی فقه حکومتی و بررسی «ابزارهای اصلی برای فهم گزاره های دینی در فقه حکومتی» است. بر اساس نظریه نگرش سیستمی به دین در این دستگاهِ معرفتی، «اجتهاد» عبارتست از «کشف الحکم عن مدرکه» و «حکم» عبارتست از: «الاعتبار الشرعی المتعلق بأفعال العباد» داعیه تمدن سازیِ…

تأثیر مبنای هستی شناسی در تولید تئوری انسان شناسی دینی

هستی و انسان دغدغه ای است که قرن ها است ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. بیش از بیست قرن است متفکران دینی و غیردینی پیرامون آن به بحث و گفتگو مشغول هستند. مسئله این است که چه رابطه و تأثیرگذاری بین هستی و انسان وجود دارد و…

روش شناسی تولید فلسفه های مضاف

مسئله اصلی در این مقاله کشف یک روش قیاسی برای تولید فلسفه های مضاف است. مؤلف تعریف فلسفه های مضاف را چنین بیان کرده است: «فلسفه مضاف مجموعه تحلیل های عقلانیِ وجودشناسانه در مورد چیستی، چرایی و چگونگی یک پدیده است» (اعم از علوم و امور). روش لازم برای تولید…

اجتهاد تمدنی؛ منطق فهم دین در مقیاس تمدن سازانه (چیستی، امکان و چگونگی)

هدف نگارنده در این مقاله، دستیابی به روشی استنباطی مبتنی بر مکتب اجتهاد جواهری، برای اکتشاف نظر شارع درباره ساختارها و فرایندهای لازم در تحقق یک تمدن است. در این مقاله، پس از مفهوم شناسی «تمدن» و «اجتهاد»، به چیستی اجتهاد تمدنی پرداخته شده است که دال مرکزی آن «استنباط…

نقشه راه فقه تمدنی و تدوین توضیح المسائل تمدنی

مسأله اصلی در این مقاله بررسی «چگونگی حرکت به سمت فقه تمدنی و تدوین توضیح المسائل تمدنی» است. این بحث در پارادایم کلام شیعی و فقه و اصول فقه جواهری است. در این دستگاهِ معرفتی، «اجتهاد» عبارت است از: «کشف الحکم عن مدرکه» و «حکم» عبارت است از: «الاعتبار الشرعی…

ساختار فقه تمدنی

علم فقه متکفل تعیین وظایف عملی و رفتاری مکلفان است. این علم که تابه حال بیشتر به رفتارهای فردی مکلف پرداخته است، در طول تاریخ فقه و فقاهت، ساختارهای درونی مختلفی را به خود دیده است. اگر لازم است فقه وارد مرحله نظام سازی شود و تولید ساختارها، سیستم ها…

نگرش سیستمی به دین

موضوع این مقاله بررسی هویت سیستمی و استراتژیک دین و علت توجه به این موضوع فعال نشدن کارآمدی دین در زندگی امروز است. هدفی که این مقاله دنبال می‌کند، دستیابی به راهبرد فعال سازی کارآمدی دین است. نوع تحقیق در این نوشتار، بنیادی با رویکرد تعلیلی و روش تحقیق، کتابخانه‌‌ای…

فرایند تکامل اراده ی جهت یافته؛ یادداشتی درباره ی غایت علم دینی

با ظهور انقلاب اسلامی، نیاز به امتداد انقلاب در سطح ساختارها و نظام های اجتماع موجب شد جامعه ی علمی تلاش هایی را برای زمینه سازی این مهم آغاز کند. از آنجا که فرهنگستان علوم اسلامی قم در این راستا، در سطح فلسفه و علم، پیشتاز و صاحب نظر است،…

حجیت علم در گرو تفاهم اجتماعی ؛ تأملی در مبانی معرفت شناختی تفاهم علمی در اندیشه ی فرهنگستان علوم اسلامی

بررسی و تحلیل نظریه فلسفه های مضاف به مثابه رویکردی روش شناختی در تحول علوم انسانی

رویکرد فلسفه‌های مصاف, به دنبال تولید علوم انسانی و اجتماعی» و با دغدغه عیلیت بخشیدن به جریان فلسفه در عالم خارج» ضمن ارائه نگاه انتقادی و آسیب‌شناختی به فلسفه اسلامی موجودء درصدد عبور فلسفه از وضعیت اطلاقی و انتزاعی است؛ به گونه‌ای که در نظریه‌های علمی امتداد یابد. این نگاه…

شهر خدا (تصرف فقیهان شیعه در جوهر فلسفه سیاسی غرب)

منطق تحول علوم انسانی در تمدن اسلامی

این گفت و گو را پیرامون تحول علوم انسانی در ایران با محقق سختکوش و صریح الکلامی پی گرفته ایم که به سبب پیشینه علمی . پژوهشی خود نگاه موشکافانه به سیاست و تاریخ را به عنوان دو عنصر جدا نشدنی از هم مسیری برای روشننگری حقیقت ناب و نظریه…

مشروطه؛ الگویی ناقص از ولایت فقیه

نسبت نظام مردم سالاری دینی با تمدن غرب (تمدن موجود) و تمدن مهدوی(تمدن موعود)

در چند دهه ی اخیر، نظام مردم سالاری دینی، به مثابه ی نظام سیاسی برآمده از آموزه های اسلامی، مورد توجه متفکران در حوزه های مختلفِ علوم انسانی قرار گرفته و از زوایا و رویکردهای گوناگون بدان نگریسته شده است. یکی از رویکردهایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، رویکرد…

مؤلفه های مکتب سیاسی امام رضا (علیه السلام) در افق تمدن اسلامی

خاستگاه تمدن اسلامی شیعی، وحی و از جمله اهداف آن تن دادن جامعه به سرپرستی انسان کامل و ایجاد حیات طیّبه است. یکی از مراحل دستیابی به چنین هدفی برقراری حاکمیت سیاسی اسلام است. رهبری سیاسی و رهبری فکری در تفکر شیعی با یکدیگر ممزوج است. تبلور این وحدت را…

حکمت متعالیه زیر ذره بین سیاست

جامعه مدنی در نظریه‌‌‌ های ولایت فقیه

زهد از دید اسلام در آثار استاد مطهرى(ره)

زهد، از جمله ارزش‏هاى متعالى مکتب اسلام است که مورد توجه و تاکید زیادائمه(علیهم السلام ) قرار گرفته است. بى‏شک، زهد و تقوا، دو عنصر مهم و قابل‏توجه‏اند که مکمل و متمم هم‏اند. در معارف اسلامى، پس از مسئله‏ى تقوا، بر زهد،بیش از سایر معارف تکیه و سفارش شده است.…

مقام نبی و فیلسوف در اندیشه سیاسی صدرالمتألهین

مناسبات نبی و فیلسوف در فلسفه سیاسی اسلامی همواره موضوع بحث و گفتگو بوده است. این مسئله به ویژه در پاره ای از آثار فیلسوفان مسلمان به گونه ای مناقشه آمیز فهم شده است. برای مثال برخی از برتری فیلسوف بر نبی در فلسفه سیاسی فارابی سخن به میان آورده…

ارجمندی جوان درسیرت رسول الله(ص)

کلام سیاسی مکتب اعتزال

مسأله شرایط جانشین پیامبر و چگونگی برگزیدن وی و اینکه آیا می توان با وجود فردی برتر (افضل) در جامعه انسانی، به مشروعیت حاکمیت انسان فروتری (مفضول) رسید یا خیر، از جمله مسائلی است که موجب انشعاب مسلمانان به جبهه های گوناگونی شده است. در این میان، معتزله به گفتگویی…