رابطه دین و تمدن در اندیشه مالک بن‌نبی

رابطه دین با تمدن و نقش دین در پیدایی یا توسعه تمدن‌ها، موضوعی است که در اندیشه بسیاری از نظریه‌پردازان و مورخان و برخی از دین‌پژوهان انعکاس یافته و طیف متنوعی از صاحبان دیدگاه‌های موافق و مخالف را در برگرفته است. این نوشتار تلاشی است برای واکاوی نسبت دین با…

بررسی رابطۀ مفهومی تمدن با واژگان قرآنی همخوان

«تمدن» یا «حضاره» از جمله واژگانی است که در قرآن کریم به‌طور مستقیم از آن یاد نشده، اما راه‌ پژوهش دربارۀ آن از طریق جستجوی واژه‌های مرتبط، به‌ویژه واژه‌های دارای بار اجتماعی می‌باشد. «امت»، «قوم»، «قریه» و «مدینه» از مهم‌ترین واژگانی بوده که تاکنون از آن‌ها برداشت تمدنی شده است.…

شکوفایی علمی تمدن اسلامی دوره ی فاطمیان از دیدگاه خاورشناسان

دورة فاطمیان (٢٩٧-٥٦٧ ق ) از دوره های مهم در زمینه شکوفایی تمدن اسلامی اسـت که تاکنون کمتر اندیشمندان و صاحب نظران مسلمان و غیـر مسـلمان بـه واکـاوی آن پرداخته اند. با وجود آنکه توجه نویسندگان مسلمان و خاورشناسان بـه حـوادث سیاسـی این دوره ، زوایایی از تاریخ فاطمیان را…

بررسی و نقد مبانی فکری حسن حنفی در نوسازی علوم اسلامی

حسن حنفی، از جمله اندیشمندان جریان نومعتزلی است که دارای طرح و پروژه فکری مشخص است؛ طرحی که آن را «التراث والتجدید» نامیده و در امتداد تلاشهای فکری جریان اصلاح دینی قلمداد می‌کند. دغدغۀ اصلی حنفی در این طرح، نوسازی میراث دینی بوده و بخش مهمی از آن به نوسازی…

بررسی و تحلیل اندیشه تمدنی خیرالدین تونسی بر اساس کتاب اقوم المسالک فی معرفه احوال الممالک

عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی از موضوعات مهمی است که بسیاری از اندیشمندان مسلمان به آن پرداخته و راهکارهایی برای برون‌رفت از آن ارائه نموده‌اند. خیرالدین تونسی از اندیشمندان سیاستمداری است که با مد نظر قرار دادن پیشرفت مسلمانان و انحطاط اروپائیان در گذشته از یکسو، مشاهده وضعیت انحطاط جوامع…

گونه‌شناسی تمدنی جریان‌های فکری معاصر جهان اسلام

تاکنون گونه‌شناسی‌های متعددی از جریان‌های فکری جهان اسلام صورت گرفته، اما اغلب با رویکرد سیاسی یا مذهبی بوده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه‌ای در صدد پاسخ به این پرسش اصلی است که از منظر تمدنی چه رویکردهای کلانی را در جریان‌های فکری معاصر جهان اسلام می‌توان…