728 x 90
728 x 90



کتاب ها


یادداشت ها


مقاله ها


59 مقاله
پژوهشهای علوم تاریخی
بر خرابه های ناشی از حملات مغول، یک کانون تمدنی فعال، به کوشش عالم برجسته، ریاضیدان و منجم مشهور و فقیه و متکلم شایسته، حضرت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شد. ویژگی های خاص این مرد دانشی، سبب شکل گیری این کانون تمدنی گردید. نقطه درخشان این کانون، رصدخانه مراغه بود…
تحقیقات تاریخ اجتماعی
هدف اصلی نوشتار حاضر مطالعه رابطه تمدّن با ساخت‌های سیاسی-اجتماعی دولت صفویه است. اهمیت این موضوع به این امر بازمی‌گردد که سیر صعود و نزول هر تمدّن نتیجه سازکارهای تراکمی، بازتولیدی و انحطاطی شکل‌گرفته در نظام اجتماعی-سیاسی جوامع سازنده آن است. پژوهش حاضر به‌دنبال یافتن پاسخ این پرسش است که…
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی
یکی از شاخص‌های مهم فرهنگ و تمدّن در هر عصری پیشرفت‌های علمی و پرورش صاحبان اندیشه در عرصه علوم است. هدف اصلی نوشتارحاضر، مطالعه اجتماع علمی عصر صفوی و نقش آن در فرآیند تمدّنی آن روزگار است. این مقاله با الهام از الگوی نظری رندل کالینز و با روش توصیفی…
دین و ارتباطات
خلاقیت به معنای عام شرط پویایی فرهنگ و تحقق تمدن است. یکی از نقاط قوت تمدن غربی معاصر نیز جذب و به کارگیری نخبگان است. خلاقیت فرهنگی که به تولید محصولات نمادین می انجامد و یکی از انواع خلاقیت است که به ویژه در آثار هنری تجلی می یابد. هدف…
معرفت فرهنگی اجتماعی
مسئله تکثر و تنوع فرهنگی، از مسائلی است که اکثر کشورهای جهان با آن مواجه هستند و تلاش می کنند در عرصه سیاست گذاری اجتماعی، الگوهایی را در پیش گیرند که به انسجام و همبستگی اجتماعی منجر شود. بررسی این مسئله در حکومت شیعی آل بویه، که در قرن چهارم…
فرهنگ رضوی
تاکنون تحلیل های گوناگونی از واقعه مهم هجرت امام رضا (ع) به ایران ارائه شده است. در این میان شاید آنچه تاکنون تا حدی مهجور مانده، هویت تمدن ساز این هجرت باشد. در این رویکرد، این هجرت مبارک، بر خلاف ظاهر تبعیدگونه آنکه خود در پس پرده ادعای تکریم اهل…
حکومت اسلامی
آرمانها، همواره فاصله قابل توجهی با واقعیت های زندگی بشر دارند. کم کردن این فاصـله یکی از دغدغه های بزرگ متفکران و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است . تاریخ تشـیع در ایران ، یکی از بهترین نمونه ها برای بررسی این مساله است . این پژوهش با هدف بررسی…
مطالعات انقلاب اسلامی
نهضت تحریم تنباکو در شرایطی به وقوع پیوست که میان دو قدرت استعماری روس و انگلیس رقابت شدیدی بر سر ایران در جریان بود. انگلیس و روس هرکدام به میزان اهداف و منافعشان با نهضت تحریم تنباکو مرتبط بودند. انگلیس صاحب امتیاز رژی بود و روس که تلاش می کرد…
تاریخ اسلام در آینه پژوهش
نهضت تحریم تنباکو را می توان اولین نهضت بیداری ایرانیان در تاریخ معاصر دانست. این نهضت در عصری به وقوع پیوست که ایران اسلامی به وسیله استبداد و استعمار دچار ضعف و نابسامانی شدیدی شده بود. در این نهضت، با اینکه اقشار و گروه های گوناگون اجتماعی شرکت داشتند، جریان…
کتاب نقد
مقاله به بررسی برخی تلاشهای سازمان یافته از سوی غربگرایان، مارکسیستها و ملی گراهای افراطی و نیز مستشرقین و به نقد تاریخنگاری سکولار که عامدانه در صدد تحریف تاریخ معاصر ایران می باشند. همچنین به نقد ماخذ شناسی ها و ارجاع نویسی های تاریخی مزبور، تفصیل پرداخته است.
اندیشه حوزه
یکی از مفاهیمی که امروزه بر سر زبانها شایع است مفهوم اصلاحات می‏باشد. برخی برآنند که امروزه دو نظریه درباره اصلاحات مطرح است که یکی به طرف آزادی و اهمیّت دادن به آن حرکت می‏کند و پیشینه آن را در میان علمای اسلام به جریان علمای نجف، همچون آخوند خراسانی،…
زمانه
بررسی‌ دو رساله‌ سیاسی‌ عصر مشروطه، یعنی‌ «تنبیه‌الامه» اثر میرزای‌ نایینی(ره) و «مقیم‌ و مسافر» اثر حاج‌ آقا نورالله‌ اصفهانی(ره) از بسیاری‌ جهات‌ حساس‌ و پراهمیت‌ است. یکی‌ از این‌ وجوه‌ اهمیت‌ در آنست‌ که‌ جنبه‌ قدرتمند و پررنگ‌ آزادیخواهی‌ این‌ دو اثر و اصولا ابعاد آزادیخواهی‌ در منظر مشروطه‌خواهان‌…
كیهان فرهنگی
دکتر نجفی این مقدمه را برای کتابی در دست چاپ با عنوان«فلسفه تجدد در ایران»نوشته و از راه لطف،آن را در اختیار کیهان فرهنگی قرارداده است؛بنابراین‏ نباید آن را مقاله‏ای پژوهشی از آن گونه که‏ می‏شناسیم تلقی کنیم. وی در این«مقدمه»با توجه به بحث‏ «تجدد»و«مدرنیته»در ایران،ریشه و روند،تمایزها و نیز…
انجمن معارف اسلامی
تمدن اسلامی در طی قرون مختلف ابعاد و ارزش های خود را در علوم و منابع و متون مختلفی بورز و ظهور داده است. سیاست همیشه به عنوان یک دغدغه و مسئله مهم مورد نظر متفکران و صاحبان اندیشه تمدن اسلامی بوده است، اما مسئله اصلی این بوده که متولی…
فرهنگ
در دوران‌ مشروطيت‌، رسائل‌، دوائن‌ و متون‌ زيادي‌ به‌ حمايت‌ از مشروطيت‌ و آزادي‌ وقانون‌خواهي‌ نوشته‌ شد. اين‌ رسائل‌ و متون‌، ارزش‌ تاريخي‌، فكري‌، اجتماعي‌ و سياسي‌ زيادي دارند. در اينجا، ضمن بررسي‌ ديدگاه‌هاي‌ كلي‌ و اصول‌ حاكم‌ براين‌ متون‌ و رسائل‌، در خصوص‌ رسالة فتح‌المجاهدين‌ و نظامنامة انجمن‌اصفهان‌ در…
فرهنگ
بررسی ابعاد رویداد بزرگ تاریخی نهضت مشروطیت ایران، کاری مهم و بس دشوار است . هنوز هم درس هایی نهفته و رمز و رازهای بسیاری در مشروطه وجود دارد. ازجمله قسمت هایی که در تاریخ مشروطیت ممکن است حرف های مهمیبرای امروز ما وجود داشته باشد و به روشن شدن…
سیاست
بحث تجدد در تاریخ سیاسی ایران از چند جهت قابل پژوهش است: تطور در مفهوم شناسی تجدد و نسبت آن با مدرنیسم و مدرنیزاسیون، تأثیری که تجدد و مفاهیم هم خانواده آن در سیر تحولات سیاسی ایران بخصوص درنهضت مشروطه به بعد داشته و دو مفهوم تجدد ملی و تجدد…
جستارهای سیاسی معاصر
عصر مشروطیت از مقاطع مهم تاریخ سیاسی و فکری ایرانیان است، همچنین به نظر می رسد به علت رهبری مذهبی و سیاسی مراجع شیعه در نجف، این زمان برای عراق و حتی حوزة عثمانی نیز مباحث و مسائل مهمی را برای تحقیق و پژوهش دربر دارد، اما با دقت و…
مطالعات انقلاب اسلامی
تا کنون تلاش های بسیاری برای تبیین علمی و همه جانبه دو تحول مهم و اثرگذار تاریخ معاصر ایران یعنی انقلاب مشروطیت و انقلاب اسلامی صورت گرفته است. برای این منظور نظریه های گوناگونی که در مورد انقلاب های اجتماعی مطرح شده، مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله…
تاریخ نامه اسلام
در طول بیش از دو سده سلطنت صفویان بر ایران، میان دو دولت ایران و عثمانی، روابط بسیار پرفرازونشیبی برقرار بود. وقوع جنگ های متعدد و انعقاد معاهده های صلح مختلف از نمودهای بارز دوره های جنگ و صلح پیاپی میان دو دولت است. پرداخت به موضوع مناسبات میان دو…
مطالعات باستان شناسی
در زمان حکومت صفویه مذهب تشیع در شبه جزیره دکن گسترس یافت و برخی از سلاطین آن منطقه به دلیل اشتراک مذهب روابط سیاسی خوبی با دولت صفویه برقرار کردند. مهاجرت شیعیان ایرانی به دکن از نیمه قرن هشتم هجری قمری افزایش چشمگیری داشت و در قرن دهم و یازدهم…
فصلنامه 15 خرداد
از دو سده پیش تاکنون،بنا به دلایلی چند،تاریخ‌نگاری معاصر ایران،بیشتر با خامه جریان روشنفکری‌ رقم خورده است.این جریان،به‌گونه‌ای به تبیین تاریخ سیاسی معاصر ما پرداخته است که خود بتواند در آن نقش کلیدی و محوری را بازیگر باشد و جریان رقیب آن یعنی جریان دینی-که در حقیقت، جریان محوری تاریخ…
آموزه
کتاب «ایران بین دو انقلاب» اثر دکتر یرواند آبراهامیان، درد هه 90 قرن گذشته برای تحلیل رویدادها اجتماعی سیاسی سده اخیر ایران در سه بخش نوشته شده است. نویسنده که دارای گرایشهای فکری چپ گرایانه است، تلاش نموده تا اولویت تحقیق خود را به ظهور و افول حزب توده در…
رواق اندیشه
سرزمین ایران از دیرباز شاهد حضور مسیحیان (به‌ویژه نسطوریان) بوده است. تا پیش از پنج سده قبل، تعامل ایرانیان با مسیحیان، که بسیاری از آنان ایرانی بوده‌اند، بیش‌تر تعامل اقتصادی و معیشتی و کم‌تر تعامل سیاسی دینی بوده است. از پانصد سال پیش تا کنون که به تبع شکل‌گیری عملی…
حوزه
کشور ایران, از اندک کشورهاى مسلمانى است که در قرون موسوم به قرون استعمارى(قرون۱۷ـ۲۰میلادى) هیچ گاه مستعمره هیچ کشور استعمارى نشد. به خلاف این, از زمان جنگهاى ایران و روس, تا پیروزى انقلاب اسلامى(قریب به دو قرن) ایران در شرایط نیمه مستعمره بوده است و همواره در زیر باج خواهى…
زمانه
در فرایند ورود مستقیم علمای شیعه به عرصه سیاست، جنگ های ایران و روسیه را می توان مرحله ای مهم تلقی کرد. مهم ترین ویژگی این مرحله آن است که ورود علما به سیاست خارج از چهارچوب دولت بود و مجتهدان شیعه برای اولین بار با یک قدرت معارض برون…
زمانه
مرحوم آقا سید نورالدین شیرازی را نه فقط جامعه کنونی ایران که حتی مردم کنونی شیراز هم به درستی نمی‌شناسند. جوانترها وقتی که گذارشان به کوچه پس‌کوچه‌های اطراف بازار می‌افتد و مسجد و آرامگاه نور را می‌بینند، خیلی کنجکاو نمی‌شوند که در آرامگاه نور چه کسی آرمیده است؟ ای کاش…
فرهنگ پویا
كتاب «جريان شناسي فرهنگي بعد از انقلاب اسلامي ايران» در شهريور 1379 توسط معاونت فرهنگي ـ اجتماعي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام به دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي پيشنهاد شد و پس از تصويب، از سوي دبيرخانه مذكور، مركز جهاد دانشگاهي به عنوان مجري طرح و مهندس سيد…
سوره اندیشه
هر گاه سخن از مشروطه سخن به میان می‌آید، صحبت از جریان‌های سیاسی است و دعواهای همیشگی مشروطه‌خواهان و مشروعه‌خواهان، علما و غربزده‌ها و... . بهتر دیدیم که مناظره نباشد و مباحث نیز هم عرض نباشد، بلکه در میزگردی و به صورت عمقی، واقعه‌ی مشروطه بررسی، جامعه‌شناسی و جایگاه تاریخی…
تاریخ اسلام
نظریه‏پردازان تمدن، عوامل مختلفى را براى شکل‏گیرى یک تمدن برشمرده‏اند و گاه به تأثیر باورهاى دینى در فرایند توسعه و پیشرفت تمدن توجه داشته‏اند؛ ولى عنصر دین به عنوان جوهره‏ى تمدن، هنوز جایگاهى شایسته در این نظریه‏ها نیافته است. از سوى دیگر درباره‏ى نقش و رسالت دین اندیشمندان دین‏شناس و…
تحقیقات تاریخ اجتماعی
توجه به مفهوم ارتباطات سنتی و پژوهش دربارة نقش آن در تحولات اجتماعی ـ سیاسی شیعه می تواند، ضمن بازشناسی هویت اجتماعی شیعه، ما را به شناخت عمیق تر ابزارهای ارتباطی سنتی و کارکردها و قابلیت های آن در جوامعی با فرهنگ شفاهی، به ویژه جامعة ایران، رهنمون سازد. این…
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
تاریخ و چگونگی پیدایش تشیع، از دیرباز در منابع تاریخی و کلامی مسلمانان و سپس در آثار مستشرقان مورد توجه بوده و در سال های اخیر هم با انگیزه هایی غیرعلمی در انواع منابع مکتوب و چندرسانه ای، دیدگاه هایی دراین باره مطرح شده است. شیعیان با توجه به پیوند…
تحقیقات تاریخ اجتماعی
مشاغل و پایگاه های درآمدی یکی از مؤلفه های تاریخ اجتماعی است که واکاوی گونه ها ، قلمرو، خاستگاه ها و ابعاد آن می تواند گوشه هایی تازه از زندگی مردم در گذشته را بنمایاند. بی توجهی نسبی منابع متعارف تاریخی به تاریخ اجتماعی زمینه ساز اقبال به دیگر منابعی…
مطالعات تاریخ فرهنگی
آثار هنری به کار رفته در اماکن مذهبی علاوه بر کارکردهای سازه ای، هنری و تاریخی دارای کارکرد ارتباطی نیز هستند. گستردگی پیام ها، تنوع مخاطبان و تعدد هنرها در اماکن مذهبی، بر اهمیت این کارکرد افزوده است. تحلیل تاریخی کارکرد ارتباطی هنرهای به کار رفته در اماکن مذهبی، به…
تاریخ اسلام
در سده چهارم هجری، آل بویه ایرانی تبار موفق شدند گستره وسیعی از سرزمین های عباسی را به اطاعت خود در آورند. ریشه ایرانی این سلسله، به همراه روح حاکم بر جغرافیای ایران آن روزگار که بخشی از جریان شعوبی گری را در ضمن بازگشت به عصر سلطانی ایرانیان نمایندگی…
اسلام و مطالعات اجتماعی
این مقاله درباره «هویت سرزمینی در جایگاه یکی از مؤلفه های هویتی ایرانیان» بحث می کند؛ از این رو، وزن و جایگاه سرزمین در منظومه فکری و هستی اجتماعی انسان از یک سو نقش و اهمیت سرزمین در هستی اجتماعی و هویت جمعی ایرانیان از دیگر سو بررسی می شود.سخن…
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی
این مقاله به فرایند ورود اجباری یا اختیاری اسلام به شهر قم می پردازد و در صدد است از یک سو نظریه پذیرش اجباری اسلام توسط اهالی قم را رد نماید و از سوی دیگر ایده پذیرش آسان و از سرآگاهی اسلام از سوی قمی ها را نقد کند. در…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
هدف از انجام این پژوهش، تبیین مولفه‌های اندیشه‌‌سیاسی محقق‌سبزواری به‌عنوان شیخ‌الاسلام پایتخت دولت‌صفوی در تمدن‌شیعی ظهوریافته‌ آن دوران است. گردآوری اطلاعات این پژوهش، با روش اسنادی و کتابخانه‌ای انجام شده و بر چارچوب نظری شلدون ولین استوار است. ولین با الهام از نظریه انقلاب‌های علمی توماس کوهن، بیان می‌دارد که…
دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان
مطالعات ملی
ایران زمین در پیوند دیرینه خود با تمدن های بزرگ جهان ، همواره به داد و ستدی فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی مشغول بوده است . شاید هیچ تمدنی در بستر تاریخی خود، چنین حجم عظیمی از مبادله در ابعاد گوناگون را مشاهده نکرده باشد. در این مقاله سعی شده…
معرفت اقتصاد اسلامی
بدون شک توجه به وضعیت فرهنگ اقتصادی و ارائة الگو برای ارتقای آن بر اساس مبانی اسلامی نقشی بی بدیل در پیشرفت ایران اسلامی دارد. در این تحقیق به منظور بررسی چگونگی ارتقاء فرهنگ اقتصادی جامعه در راستای وضعیت مطلوب، این فرضیه را مطرح می کنیم که تامل در آموزه…
پژوهش های تاریخی
تمدن بشری و پیشرفت علوم در تاریخ به یک قوم و نژاد و قبیله اختصاص نداشته، بلکه محصول تلاش تمامی افراد بشر و اقوامی است که با کوشش های پیگیر خود در طول قرن ها تمدنهای مختلف را آفریده اند و علوم مختلف را گسترش داده اند. از این رو…
مطالعات ملی
در این مقاله با نگاهی به سه مجموعه از تمدن ها، جایگاه تمدن ایرانی ، ویژگی ها و امتیازات خاص آن ، مورد بررسی قرار گرفته است . سپس با تبیین کارآیی و نقش آفرینی این ویژگی ها و امتیازات تاریخی در جهان امروز، از امکان عملی بهره گیری از…
گزارش و گفت و گو
زبانی که به آن سخن می گوییم و می نویسیم زبانی است آسان و توانا و زیبا با پیشینه ای بسیار کهن و روشن. زبان ملی کنونی ما حتی در روزگاران باستانی به عنوان زبان رسمی فرهنگی در شاهنشاهی پهناور ایران به کار می رفته است. این نوشته درباره ویژگی…

پایان نامه ها


نشست های علمی


افراد