آرمانها، همواره فاصله قابل توجهی با واقعیت های زندگی بشر دارند. کم کردن این فاصـله یکی از دغدغه های بزرگ متفکران و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است . تاریخ تشـیع در ایران ، یکی از بهترین نمونه ها برای بررسی این مساله است . این پژوهش با هدف بررسی تاریخ ایران اسلامی ـ به ویژه پانصـد سـال اخیـر؛ یعنـی از ابتدای ظهور صفویه تا انقلاب اسلامی ـ از زاویه کیفیت تحقق آرمانها صورت گرفته است تـا الگویی برای شناخت بهتر آینده و کشف منطق تحول تاریخ تشیع در ایران باشد. تحلیل فوق با روش استفاده از یک مدل تمثیلی ؛ یعنـی مـدل «خلـع و لـبس » صـورت می گیرد؛ یعنی زمانی که واقعیت ها همچون لباسی که تنگ شده یا به حال اندراس افتـاده ، از تن آرمانها خلع می شوند و لباس متناسب تر به کار گرفته می شود. آرمانهای شیعه به لحاظ ذات پویا، پیش رونده و متصرف خود در هر تـاریخی کـه جریـان پیدا کنند در دل واقعیت ها و با خلع و لبسی که نسبت به واقعیت ها دارند، به نقطـه کمـال و تحقق کامل خود نزدیک می شوند. در این تحقیق ، بیان شده است که این آرمانها با عبـور از تاریخ ایران شیعی ، ایرانیان را موفق به تحقق نظام سیاسی ـ اجتماعی مطلوب خـود؛ یعنـی نظام «ولایت فقیه » ساخته اند.