پیشینه اسلامی کردن طب در تمدن اسلامی

بسیاری از تلاشهایی که امروزه برای تاسیس یا احیای تمدن اسلامی صورت می گیرد، در قرون اولیه اسلامی تجربه شده و نتایج آن در آثار برجای مانده از آن روزگاران در اختیار ماست. مع الاسف، ما بی توجه به آن تجارب، بارها اقدامی را تکرار می کنیم و نتیجه آن،…

کاربرد واژگان عدالت و تمدن ونسبت آن ها با یکدیگر در قرآن

عدالت و تمدن به‌عنوان دو پدیده مرتبط با زندگی اجتماعی بشر، از موضوعات مورد توجه نخبگان جوامع از روزگاران کهن تا کنون بوده‌اند. با اینکه عدالت‌خواهی از خواسته‌های همگانی در جوامع بشری بوده و زمینه جنبش‌های اعتراضی در میان عموم مردم و تکاپوهای فکری در میان متفکران را موجب شده،…

تببین ابعاد سغر معنوی اربعین ابر رویداد گردشگری مذهبی

در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﯿﻌﻪ ﺑﺎورﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺎوره ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎی اﯾﻤﻪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﺮای آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﺷﻮد: ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻻدتﻫﺎ، ﺷﻬﺎدتﻫﺎ، اﻋﯿﺎدی ﻧﻈﯿﺮ ﻏﺪﯾﺮ و ﻣﺒﻌﺚ... . در ﻣﯿﺎن ﻣﺮاﺳﻢﻫﺎی ﺷﯿﻌﯿﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﺳﻮم ﺷﯿﻌﯿﺎن ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﺎصﺗﺮی دارد. ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻣﺎم ﺣﺴﯿﻦ)ع( اﺳﺖ؛…

بازاندیشی سیاستی در نظریات و الگوهای آینده نگر، مناسب چشم انداز تمدنی انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی ایران فراتـر از یـک انقلـاب نسـلی و مقطعـی ، بـه عنـوان انقلابی پیوسته و تعالی یابنده با چشم انداز تمدنی مطالعه شـود. مطالعـه آینده فرهنگی _تمدنی انقلاب اسلامی ، نیازمند نظریات و الگوهای مناسب آینده نگری می باشد و استفاده از نظریات و الگوهای آینده پژوهی مدرن ،…

نشانه‌های ظهور و تصویرپردازی از یک انتقال تمدنی

توجه به موضوع مهدویت و فرایند غیبت و ظهور، دردوره های گوناگون تاریخ مسلمانان و تمدن اسلامی سبب ایجاد تحول و شکل گیری رویکردها و مرزهای جدید درعلوم مختلف اسلامی شده است۔ ازجمله این رویکردها و توجهاتڃ تمرکزبر موضوع نشانه های ظهوراست که به ویژه دردوره هایی که آشوب هایی…

بررسی تنوع در سیاستگذاری فرهنگی ایران مطالعه موردی: قانون اساسی و سند نقشه مهندسی فرهنگی

خط مشی گذاری فرهنگی در جامعه اسلامی ایرانی، علاوه بر آنکه باید برگرفته از آموزه های اسلامی باشد؛ باید متناسب با جامعه ایرانی و اقتضائات بومی نیز باشد. از سوی دیگر، ایران مانند بسیاری از کشور ها دارای تنوع و گوناگونی های قومی- زبانی، دینی- مذهبی و زیستی-جغرافیایی است که…

بررسی سیاست های حکومت آل بویه در برخورد با تنوع فرهنگی و ارائه الگوی آن

مسئله تکثر و تنوع فرهنگی، از مسائلی است که اکثر کشورهای جهان با آن مواجه هستند و تلاش می کنند در عرصه سیاست گذاری اجتماعی، الگوهایی را در پیش گیرند که به انسجام و همبستگی اجتماعی منجر شود. بررسی این مسئله در حکومت شیعی آل بویه، که در قرن چهارم…

الزامات شکل گیری هویت تمدنی در افق مهدوی

پرداختن به اندیشه مهدویت از زاویه تمدن پژوهی این ظرفیت را ایجاد می کند که این اندیشه به شکلی ملموس تر در علوم انسانی و مباحث اجتماعی حضور پیدا کند. این پژوهش سعی دارد از زاویه «هویت پژوهی»، نسبتی نظری میان اندیشه مهدویت و مباحث تمدنی مطرح کند. فرهنگ های…

«افق مهدوی» و تکوین چشم انداز «تمدن زمینه ساز» در آینده ایران اسلامی

امروزه بازطرح موضوع «تمدن اسلامی» در گفتمان و ادبیات انقلاب اسلامی ایران بر چه واقعیت تاریخی و عینی استوار است؟، به دغدغه علمی تبدیل شده است. این پژوهش، می کوشد بخشی از این مسئله را با رویکرد آینده پژوهی و مبتنی بر روش «افق شناسی تاریخی» ایران اسلامی پاسخ دهد.…

توصیفی نو از عقلانیت اسلامی و نقش آن در شکل گیری تمدن نوین اسلامی

ظرفیت های حکمت متعالیه درتولید علوم انسانی اسلامی

مسئله اصلی در این مقاله کشف «حلقه های ارتباطی میان مسائل فلسفه اسلامی با مسائل علوم انسانی» است. علوم انسانی به مثابه فرآیندهای حرکت و تغییر در فرد و جامعه هستند و علم فلسفه متکفل تبیین معادلات کلانِ حرکت و تغییر است، فلسفه اسلامی و بالخصوص رویکرد حکمت متعالیه، معتقد…

بررسی و تحلیل نظریه فلسفه های مضاف به مثابه رویکردی روش شناختی در تحول علوم انسانی

رویکرد فلسفه‌های مصاف, به دنبال تولید علوم انسانی و اجتماعی» و با دغدغه عیلیت بخشیدن به جریان فلسفه در عالم خارج» ضمن ارائه نگاه انتقادی و آسیب‌شناختی به فلسفه اسلامی موجودء درصدد عبور فلسفه از وضعیت اطلاقی و انتزاعی است؛ به گونه‌ای که در نظریه‌های علمی امتداد یابد. این نگاه…

فلسفه نظری تاریخ در نگاهی مقایسه ای میان دو متفکر غرب و شرق جهان اسلام ابن خلدون و استاد مطهری

عبدالرحمن‌بن خلدون (به‌عنوان نمایندة فکری یک دوره اندیشه‌ورزی در مغرب اسلامی) در ابتدای کتاب تاریخ «العبر»» با تاسیس علمی در مقام کشف قوانین حاکم بر اجتماعات انسانی برآمده است. در مقابل, استاد مرتضی مطهری (به عنوان نمایندة فکری یک دورة اندیشه‌ورزی در شرق اسلامی) در کتاب «فلسفه تاریخ» و برخی…

بازسازی تمدن نوین اسلامى (نگاهى انتقادى به عدم امکان سنجی صحیح آن)

در میان متفکران مباحث تمدنی ابن خلدون و دکتر سید جواد طباطبایی با دو بیان متفاوت بر زوال تمدنی و از جمله زوال تمدن اسلامی پای می فشرند. ابن خلدون حتمیت شهرنشینی و ضرورت از دست رفتن عصبیت ناشی از مدنیت را عامل زوال تمدنی می داند و دکتر طباطبایی…

بررسی تطبیقی سیاستگذاری فرهنگی در کشورهای اسلامی؛ مورد مطالعه: ترکیه و مصر

سیاستگذاری فرهنگی را می‌توان از رسالت‌های خطیر حاکمیتی دانست که امروز به عنوان یک حوزه دانشی نیز مطرح شده و در مجامع علمی و پژوهشی مورد توجه قرار گرفته است. با این وجود باید گفت این حوزه علمی ومدیریتی، به نسبت حوزه دانشی مدیریت راهبردی و حتی حوزه سیاستگذاری عمومی،…

بررسی عوامل جهت دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس

در گذشته تأکید اصلی دولتها و سازمانها برای موفقیت بر سرمایه های مادی، فیزیکی و نیروی انسانی بود؛ اما امروزه سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. در انقلاب اسلامی ایران و بویژه در دوران دفاع مقدس، این سرمایه به عنوان بزرگترین سرمایه همواره مورد توجه…

راهکار امام خمینی(ره) برای ایجاد صلح و جهان عاری از خشونت

این مقاله راجع به راهکاریی بر اساس چهارچوب نظری متخذ از حدیث نبوی که از جانب امام خمینی ( ره )شرح شده است، با روش توصیفی تحلیلی ارائه می شود. بر اساس تفسیر انسان شناسانه حضرت امام از این حدیث، انسان دارای سه بعد بینشی و عقلی، گرایشی و ارزشی،…

تعامل با خانواده در سنت رضوی (رویکرد تبارشناسانه)

امامان معصوم (ع) در تفکر شیعی نه بانی شریعت الهی اند و نه در افزودن یا کاستن آن نقشی ایفا می کنند. آن چه آنان به عنوان مراجع دینی بر عهده دارند، تبیین حقیقت دیانت، بیان سنت و سیره صحیح نبوی است که در گذر زمان و دوره های تاریخی،…

بررسی مفاد بیعت در قیام های شیعه در دو سده ی نخست هجری

مفاد بیعت ها در دل خود شواهد متعددی از بسترهای اجتماعی و سیاسی گذشته را جای داده است و در نتیجه می توان آن را ابزار مناسبی برای رسیدن به عینیت واقع رخداد قلمداد کرد. رخدادهای تاریخی که در اثر عوامل محیطی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در سیطره ی حاکمیت…

جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)

علاوه بر آیه های بسیاری که خطاب به «تک فردهای آدمیان» در قرآن آمده، آیه هایی نیز وجود دارد که امری فراتر از آن را مخاطب ساخته است. همین امر زمینه تأملاتی برای فیلسوف مفسران شده که آیا مراد خداوند در این آیات، پدیده مستقلی به نام «امت» (جامعه) است…

جستاری در کاربرد «امیرالمؤمنین» در فرهنگ و تمدن اسلامی

چکیده در مطالعات تمدنی اسلام، «امیرالمؤمنین» یکی از واژه های پرکاربرد و مهم است و عموماً بر کسی اطلاق می شود که رهبری سیاسی جامعه اسلامی را بر عهده دارد، اما آیا در وضع اولیه به همین معنا بود یا تغییری در آن رخ داده؛ آیا دارای مصداق معینی بوده…

اندیشه سیاسی اسلام در ایران پس از انقلاب اسلامی

تطبیق سیاست آرمانی امیر مؤمنان علیه السلام بر ضوابط فقهی

ازآنجاکه جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر ارزش های اسلامی است، قوانین حکومتی باید بر اساس ضوابط شرعی و بر مبنای سیره معصومان علیهم السلام تدوین شوند. یکی از منابع اصلی برای الگوبرداری، سیره حکومتی امیر مؤمنان علیه السلام می باشد، مطالعه سیره حکومتی ایشان، نشان می دهد که حضرت به…

مناسبات فقه و سیاست در مکتب اصفهان

مکتب فقهی اصفهان که ابتدا توسط عالمان مهاجر جبل عامل تأسیس و سپس با همراهی عالمان ایرانی و مقارن با تأسیس دولت صفوی به کار خود ادامه داد، یکی از موفق ترین و کارآمدترین مکاتب فقهی شیعه بوده است. در این مکتب، دو گرایش کلان اصولی و اخباری وجود دارد…

نگاهی تطبیقی به مبانی حقوق بشر در اسلام و غرب

حقوق بشر در جهان امروز، بیش از آنکه یک آرزو و خواست حقوقی باشد، ابزاری سیاسی برای فشار غربی ها بر جهان غیرغربی می باشد. به رغم این، می توان با رویکردی علمی، «منشور جهانی حقوق بشر» را به عنوان عالی ترین سند حقوقی با متون و آموزه های حقوقی…

درآمدی بر ظرفیت سنجی تمدنی آیات فقهی قرآن

آیات فقهی قرآن به عنوان بخشی از آموزه های دینی و نیز سرچشمه اولیه دانش فقه افزون بر تعیین تکلیف مکلفان دارای پیامدها و کارکردهای اجتماعی هم است. این پیامدها به صورت مستقیم و غیرمستقیم نظام های مختلف تشکیل دهنده یک جامعه را از خود متأثر می سازد و اثرپذیری…

تحلیل کارکرد ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا

مقاله پیش رو در پی آن است تا از رهگذر واکاوی نقش ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا، کارکرد «رجز» به مثابه یک رسانه سنتی را در این رویداد مهم تاریخ اسلام از منظر ارتباطی تبیین نماید. به این منظور و با بهره گیری از نظریه کارکردگرایی در…

درآمدی بر الگوی مطلوب مطالعات جهانی دین، فرهنگ و تمدن

رسالت جامعة المصطفی صلی الله علیه و آله و سلّم برای آموزش در عرصه بین الملل، ضرورت شناخت فرهنگ‌ها و بسترهای تمدنی جوامع انسانی را گوش زد می‌کند. شناخت فرهنگ و بسترهای تمدنی به نظریه و تبیین سطح و نوع رویکرد نیاز دارد. مروری انتقادی بر نظریات و مباحث مطرح…

چیستی «تمدن» در فلسفه؛ عناصر ماهوی «تمدن» در نظریه های برخی فیلسوفان معاصر

ماهیت وجودی تمدن کمتر در فلسفه بررسی شده است، ولی آن مقدار از فلسفه که به تمدن پرداخته است، مسائل مهمی را پیش کشیده و جنبه ها و زوایای تازه ای را گشوده است. در این مقاله، نه به همه جنبه های فلسفیِ تمدن، بلکه تنها به برخی از پرسش…