کتاب ها
پورتال تمدن اسلامی
کاوش
- Home
- کاوش
یادداشت ها
مقاله ها
56 مقاله
مطالعات انقلاب اسلامی
رنسانس و انقلاب صنعتی، جهان معاصر خود را تحت تأثیر قرارداد، پیشرفت های مادی چشمگیر غرب، ممالک دیگر را ترغیب به ایجاد تحولاتی نمود تا خود را به کاروان غرب برسانند. برخی از کشورها تحول در نظام آموزش را راهکاری موثر برای این تحول دانستند. دولت قاجار نیز همین مسیر…
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
امیرالمومنین(ع) تاریخ را برای هدایت بشر و جامعه بشری بسیار حیاتی می دانند، چراکه با تلفیق مشاهدات شخصی و تجارب تاریخی پیشینیان مجموعه ای از دانستنی ها و سرمایه های فکری را پیش روی انسان قرار می دهد. کشف و استخراج میدان معنایی واژه تاریخ در نظام فکری امام(ع)، پیشینه…
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
وضعیت شناسی امروزین ما از مقوله علم، خصوصا در راستای سیاست گذاری های علم، نیازمند نسبت سنجی علم شناسی قرآنی با علم شناسی ِجهان علم های تمدن اسلامی به عنوان تجربه تاریخی مان در علم است. نوشتار حاضر با تمرکز بر سیالیت واکنشی تجدیدی علم به عنوان گونه ای از…
مطالعات تاریخی جهان اسلام
عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی از موضوعات مهمی است که بسیاری از اندیشمندان مسلمان به آن پرداخته و راهکارهایی برای برون‌رفت از آن ارائه نموده‌اند. خیرالدین تونسی از اندیشمندان سیاستمداری است که با مد نظر قرار دادن پیشرفت مسلمانان و انحطاط اروپائیان در گذشته از یکسو، مشاهده وضعیت انحطاط جوامع…
قرآن،فرهنگ و تمدن
قرآن برای همه ی مراحل سلامت حیات بشر برنامه دارد. یکی از مباحثی که در این اثر جاویدان مورد بحث قرار گرفته مسأله تمدن سازی و عمران زمین است. بسیاری از تمدن ها، دولت- شهرها و حاکمان بزرگ تاریخ بشر، مستقیم یا غیر مسقیم مورد اشاره ی آیات قرآن هستند.…
کیهان فرهنگی
مهمترین حادثه تاریخ معاصر که بر تحولات منطقه و جهان اثر گذاشت، پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی رضوان اله علیه بود۔ این حماسه عظیم موجب پایان یافتن سلطه آمریکا بر ایران و قطع دست چپاولگران ثروت و فرهنگ و تمدن ایران گردید۔ انقلاب اسلامی سبب تجدید حیات اسلام…
كیهان فرهنگی
ایجاد بینش و اندیشه تمدن سازی نوین اسلامی برای دست یابی به شهرداری تمدن ساز در تراز انقلاب اسلامی به فرموده رهبری انقلاب اسلامی نیازمند پیشرفت در چهار عرصه است: ا. فکر ۳۔ علم ۳۔ زندگی ۴۔ معنویت مهمترین شاخصه شهرداری تمدن ساز تربیت نیروی انسانی ماهر و نخبگان تأثیرگذار…
پژوهشنامه نهج البلاغه
تبیین مفهوم و نقش امت براساس مجموعه فرمایشات علمی و سیره عملی امام علی(ع) در فرآیند ساخت تمدن اسلامی، نقطه عزیمت این نوشتار است تا وانماید که این نظریه چه ظرفیت‌هایی در باروری تمدن‌سازی دارد. سؤال پژوهش این است که امام علی(ع) برای احیای مفهوم امت اسلامی چه رفتارهایی داشتند…
دین و ارتباطات
این پژوهش به مطالعه مفهوم «صمیمیت» در اجتماع منزلی به عنوان رمز «اثربخشی ارتباطات خانوادگی» و کمک گرفتن از این مشخصه برای اثربخشی دیگر انواع ارتباطات در اجتماع مدنی انسانی می پردازد. در این مقاله با کمک گرفتن از روش تحقیق تحلیلی استنتاجی نسبتی میان مفهوم «صمیمیت» در اندیشه اندیشمندان…
دین و ارتباطات
پژوهش حاضر با بررسی دقیق مفاهیم مرتبط با نفی سبیل کفار بر مومنین و همچنین مفاهیم علمی و دینی سیاستگذاری با هدف ارائه الگویی از سیاستگذاری فرهنگی متناسب با بستر انقلاب اسلامی با تکیه بر آرا امام خمینی(ره) انجام گرفت. این پژوهش بر مبنای روش شناسی توصیفی-تحلیلی و با استفاده…
معرفت
ارائه تعریفی دقیق از تمدن، کلید ورود به مباحث تمدنی است. مقاله تلاش می کند با روش تحلیلی اسنادی، بر پایه تعریف مفهوم تمدن از دیدگاه علامه مصباح، تحلیل دقیقی از تمدن و مؤلفه های این مفهوم ارائه کند و لایه های درهم تنیده و پنهان این تعریف، نمایان شود.…
علوم انسانی اسلامی صدرا
مطالعات میان فرهنگی
انقلاب اسلامی یک انقلاب ذاتاً فرهنگی است و هرگونه تحقق اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی در گرو پیشرفت های عظیم فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی می باشد. با وجود تلاش های فراوانی که طی 42 سال گذشته برای اعتلای فرهنگ اسلامی- ایرانی صورت گرفته، و توفیقات غیرقابل انکاری که…
حکومت اسلامی
مسأله اصلی در این مقاله بررسی «چگونگی حرکت به سمت فقه تمدنی و تدوین توضیح المسائل تمدنی» است. این بحث در پارادایم کلام شیعی و فقه و اصول فقه جواهری است. در این دستگاهِ معرفتی، «اجتهاد» عبارت است از: «کشف الحکم عن مدرکه» و «حکم» عبارت است از: «الاعتبار الشرعی…
جستارهای فقهی و اصولی
علم فقه متکفل تعیین وظایف عملی و رفتاری مکلفان است. این علم که تابه حال بیشتر به رفتارهای فردی مکلف پرداخته است، در طول تاریخ فقه و فقاهت، ساختارهای درونی مختلفی را به خود دیده است. اگر لازم است فقه وارد مرحله نظام سازی شود و تولید ساختارها، سیستم ها…
کیهان فرهنگی
«در این جهادی که وجود داردش در این جنگ بی امانی که وجود دارد بین اسلام و کفر، بین حق و باطل، بین روایت دروغ و حقیقت این جنگی است بین این ها. ما در کجای این جبهه قرار داریم و حضور داریم؟» (در دیدار مداحان .۱۴۰۰/۱۱/۳) «جهاد تبیین» موضوعی…
مطالعات باستان شناسی
در زمان حکومت صفویه مذهب تشیع در شبه جزیره دکن گسترس یافت و برخی از سلاطین آن منطقه به دلیل اشتراک مذهب روابط سیاسی خوبی با دولت صفویه برقرار کردند. مهاجرت شیعیان ایرانی به دکن از نیمه قرن هشتم هجری قمری افزایش چشمگیری داشت و در قرن دهم و یازدهم…
سیره پژوهی اهل بیت
سیره پژوهی به معنای کند و کاو زندگی پیشوایان معصوم (ع) برای یافتن و ارائه الگوی برتر زندگی، از دیرباز دغدغه ذهنی شیعیان بوده است آنها در مواقع بسیاری با این پرسش روبرو بوده اند که آیا همه آنچه از پیشوایان معصوم (ع) یاد می شود، شایسته پیروی همگان در…
حکومت اسلامی
اصل یکصد و شصت و هفت قانون اساسی قاضی را مکلف می کند که در صورت مواجهه با قصور قانون به فتاوای معتبر و منابع دینی مراجعه کند. به این اصل ابهامات و اشکالاتی مبنایی گرفته شده که مبتنی بر نگاه فرمالیستی به حقوق و قانون است. فرمالیسم حقوقی مبتنی…
فقه دولت اسلامی
جهت تبیین فقه دولت سازی اسلامی، بحث در سه محور دنبال میشود: 1 )محور اول بحث چیستی فقه دولت سازی اسلامی؛ 2 )محور دوم ضرورت يا همان چرايی فقه دولت سازی اسلامی؛ 3 )محور سوم بحث چگونگی فقه دولت سازی اسلامی خواهد بود.
مطالعات انقلاب اسلامی
مهمترین نرم افزارِ قانون گذاری در نظام های سیاسی اسلامی، دانش فقه است. تجربه قانون گذاری در جمهوری اسلامی ایران، حاکی از وجود چالش های متعدد در ابتنای قانون گذاری بر فقه می باشد که اگر راه حلی برای رفع این چالش ها، ارائه نشود با بن بست های نظری…
پژوهش های سیاست اسلامی
انقلاب اسلامی پدیده ای اجتماعی-تاریخی است که هم علل هستی بخش دارد و هم علل قوام بخش. عاملیت انسانی پس از وجود حضرت حق، در سلسله علل هستی بخش آن قرار می گیرد؛ بدین معنا که اراده حضرت حق در بستر اراده عوامل انسانی، تکوین و بقای انقلاب اسلامی را…
علوم سیاسی (باقرالعلوم)
گفتمان تقریب مذاهب یکی از مهم ترین استراتژی های جمهوری اسلامی ایران در خصوص جهان اسلام می باشد. سؤال مهم این پژوهش این است که آیا گفتمان مذکور در گام دوم انقلاب اسلامی نیز با همان مختصات پیشین خود کارآمد خواهد بود یا خیر؟ با رویکردی تحلیلی به تاریخ گفتمان…
دین و ارتباطات
تبلیغ اسلام در هر منطقه ای باید بر اساس فرآیند فرهنگی و بر محور ارتباطات مؤثر در نظر گرفته شود، منطقه آمریکای لاتین از مناطق مستعد در پذیرش و تبلیغ اسلام است، باتوجه به تفاوتهایی که در زبان ، دین و فرهنگ و آداب ورسوم بومیان منطقه با مبلغان دینی…
اسلام و مطالعات اجتماعی
فهم جامعه و مسائل مربوط به آن، دست کم بخشی از تلاش های علمی دانشمندان از قدیم تاکنون بوده است. دغدغه ی تبیین تغییرات اجتماعی و دگرگونی هایی که در سطح نهادها و ساختارهای اجتماعی رخ می دهد و ارائه ی تبیینی درست از آن، مسأله ای بود که باعث…
سیاست متعالیه
هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال اساسی است که دولت اسلامی چگونه می‌تواند ضمن حفظ عزّت خود رابطهای با هدف تألیف قلوب را ایجاد کند؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که با تبیین مولفههای عزتمندی در ابعاد بینالمللی همچون، عدم افشاء اسرار و احتیاجات دولت اسلامی و عدم…
علوم سیاسی (باقرالعلوم)
هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش کلان داده ها در تصمیم سازی و سیاست گذاری است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرض استوار است که کلان داده ها با اتکا به منابع مشخصی هم چون «اینترنت اشیاء»، «داده های باز» و «فرایند»ها، با کشف الگوهای ناشناخته به کاهش…
پژوهش های سیاست اسلامی
تحولات تاریخی ایران معاصر، مصادف با عصر نوین بیداری اسلامی است که شباهت هایی با حوادث دوران شکوفایی اسلام دارد. آنچه در پژوهش حاضر بررسی شده، دریافت عناصر تمدنی جمهوری اسلامی ایران و برشماری تأثیر انقلاب در بازتولید آنهاست. این عناصر مبتنی بر مفاد بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری…
علوم سیاسی (باقرالعلوم)
این مقاله در پی بیان و تحلیل ریشه های نبود خودمشاهده گری در میان نخبگان جهان اسلام است، اینکه چرا نخبگان مسلمان در حوزه و دانشگاه در مورد نظام نیازها و الگوی مسئله های خود، فکری بومی و پژوهشی مستقل انجام نمی دهند. بدین سان پرسش اصلی در این باره،…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
تمدن دارای معنای هنجاری است و یکی از عناصر آن امر هنجاری، وجود متراکم نیکی‌ها، معروف‌ها، و خیرها در فرایند تمدنی است. اینکه چه «خیر»ی می‌تواند در تراز یک تمدن ظاهر شود و در صورتبندی تمدن نیز نقش ایفا کند و اینکه زایش «خیر تمدنی» چه ساز و کاری را…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
انقلاب اسلامی یک «انقلاب کامل»، ولی «ناتمام» است که در میانه‌ی فرآیند جامعه‌پردازی مطلوب خود قرار دارد. بخش عمده‌ای از سستیِ بنیان و کندیِ آهنگ حرکت در این فرآیند به عدم تشکیل دولت اسلامی مربوط میشود. مسئلهی اصلی ما مغفول ماندن تناسبات نظریه‌ی مختار انقلاب اسلامی با ساخت دولت مطلوب…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
یکی از مهمترین برنامه‌های کلان برای احیاء تمدن اسلامی و خروج جهان اسلام از وضعیت عقب‌ماندگی و انحطاط تمدنی، پروژهی «ایدئولوژیک کردن اسلام» بوده است. برنامه‌ای که اجمالا با رویکرد سیدجمال به اسلام و جهان اسلام، آغاز شده و به وسیلهی شاگردان او پی‌گرفته شده است. در این رویکرد، اسلام…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
اسلام بهعنوان عالیترین و تنها منبع واحد برای سعادت انسان، توانایی دستیابی به محیطی با ارزشهای واقعی فردی و اجتماعی با هویت اسلامی را دارد. در این رابطه شهر اسلامی با تأثیرپذیری از فرهنگ و آموزههای دینی، از قابلیت داشتن جامعهای پایدار و ایدهآل، برای رشد فضایل انسانی و رسیدن…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
تبیین آرمان شهر بر مبنای آموزههای اسلامی، یکی از ضرورتهای نیل به سعادت جامعه اسلامی است. جامعه مسلمانان در عصر حاضر با مسائل عدیده اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی به ویژه در عرصه معماری و شهرسازی مواجه است که بازشناسی وضع موجود و ارائه الگویی اسلامی را ضروری مینماید. نبود…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
مقایسه گرایش های شناختی، رفتاری و عاطفیِ هویت دینی دانش‌آموزانِ متوسطه دوم با ویژگی های دموگرافی مختلف مبتنی بر ارزش های تمدن اسلامی
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
نسبت اخلاق و سیاست یک از چالش‌برانگیزترین مباحث تاریخ اندیشه‌ی سیاسی کلاسیک و مدرن است به‌طوری‌که باعث شکلگیری رویکردهای مختلفی در تبیین نسبت مذکور شده است. این پژوهش با هدف کاربردی کردن اندیشه‌ی رهبران انقلاب اسلامی در تبیین سیاست اخلاقی و دستیابی به مدلی مفهومی که روایت گر و مبین…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
بخشی از مردم در جوامع بشری، کم‌توانان جسمی و ذهنی هستند که چون دیگر مردمان از تمام حقوق برخوردار هستند؛ لذا حکومتها مهم ترین نقش را در استیفای حقوق آنان دارند. در آموزههای دینی به وظایف حکومت در قبال کم‌توانان جسمی و ذهنی اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
در دامان تبیین غایت شناسانه از حرکت مردم ایران در فرایند انقلاب اسلامی، این پرسش به پیش کشیده شد؛ که کمالِ نظام اسلامی برآمده از آن، یعنی مردم سالاری دینی به چیست و چه مواردی هستند؟ در واقع، سوالِ این مقاله از «مقصد» و «مقصودِ» همه ی این حرکت ها…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
تصویرسازی، اجتماعیسازی و گفتمان‌سازی تمدن آینده اسلامی از دغدغههای مهم رهبری و نظام در کشور است. بررسی تجارب جهانی نشان میدهد؛ کشورهای پیشتاز اقدام به تصویرسازی جامعه آرمانی آینده خود مبتنی بر مبانی، ارزش‌ها، آرمانها، ظرفیت‌ها و قابلیتهای خود، در افقهای زمانی مشخصی می نمایند. همچنین برای تحقق این تصاویر،…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
از منظر رهبر معظم انقلاب شرط لازم برای هدف‌گذاری و جهت‌دهی صحیح جوامع، وجود یک مبنا، تفکر و اندیشه منظم و مدون است. طی هدف‌گذاری تصریح شده توسط معظم‌له در بیانیه گام دوم انقلاب، آرمان بزرگ انقلاب اسلامی ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه)…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
در چند سده ی اخیر، دموکراسی یکی از پرطرفدارترین نظامهای سیاسی در کشورهای غربی بوده که مورد توجه برخی دولتها و ملتها در جهان اسلام نیز قرار گرفته است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تشکیل حکومت مردمسالار (جمهوری اسلامی)، تتبّع و کنکاش درباره نظامهای مردمسالار و خصوصا نظامهای…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
هدف اصلی و کلان انقلاب اسلامی ایران ایجاد تمدن نوین اسلامی است. با توجه به این هدف، پرسشی که مطرح می شود؛ این است که «در شرایط کنونی چگونه می توان این هدف را تحقق بخشید؟» با نگاهی به تاریخ ظهور و افول تمدن ها می توان دریافت؛ یکی از…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
نوع نگرش و اعتقاد انسان، زیربنایی‌ترین موضوعی است که رفتار انسان را تحت تأثیر قرار میدهد. ازآنجاکه براساس آموزههای قرآنی، دین اسلام کامل‌ترین دینی است که خداوند متعال برای هدایت انسان پسندیده است که به تمام عرصه‌ها و نیازهای انسان و جامعه توجه کرده، این سؤال مطرح میشود که به‌منظور…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
نظام اقتصادی بهعنوان عاملی پیش برنده در ایجاد و گسترش تمدن نوین اسلامی در عصر کنونی از اهمیت به سزایی برخوردار است و شناخت مبانی نظام اقتصادی عصر اول عباسیان و مقایسه‌ی تطبیقی آنها با مبانی نظام اقتصادی اسلام در این مقاله موردپژوهش قرار گرفته است. تا ضمن برجسته‌سازی جهت‌های…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
یکی از موانع تحقق تمدن نوین اسلامی، پیروی از سبک زندگی اشرافی است. این نوع سبک زندگی، شیوه‌ای مبتنی بر جهان‌بینی مادی و دنیاگرایانه است که در آن ارزش‌ها و کنش‌های فردی یا گروهی بر اساس معیارهایی ازجمله خودبرتربینی و امتیازخواهی صورت می‌پذیرد. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل مؤلفه‌های سبک…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
هدف از این مقاله «الگویابی از دولت علوی برای اعتمادساز شدن ارتباط کارگزاران دولتی» است. اندیشه‌ی امام علی (علیه‌السلام) می‌تواند رهیافت‌هایی را برای رفتار اعتمادآمیز میان مردم و دولت آشکار سازد. اگر مؤلفه‌های اعتماد سیاسی در اندیشه‌ی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) کشف و دسته‌بندی شود، در مسیر سیاستگذاری و حکمرانی در تمدن…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
بر اساس دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، ایجاد دولت اسلامی، سومین مرحله در تحقق تمدن نوین اسلامی است که قانونمداری ازجمله ویژگیهای آن میباشد. نقش قانون و قانونمداری در تولد و اعتلای تمدن، بسیار برجسته است. قانون همچون خون در رگهای جامعه بوده و استحکام و ماندگاری تمدن در گرو قانون مطلوب…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
نسبت اخلاق و سیاست یک از چالش‌برانگیزترین مباحث تاریخ اندیشه‌ی سیاسی کلاسیک و مدرن است به‌طوری‌که باعث شکلگیری رویکردهای مختلفی در تبیین نسبت مذکور شده است. این پژوهش با هدف کاربردی کردن اندیشه‌ی رهبران انقلاب اسلامی در تبیین سیاست اخلاقی و دستیابی به مدلی مفهومی که روایت گر و مبین…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
پرسش اصلی مقاله این است که ماهیت دولت اسلامی و تفاوت ماهوی آن با دول متعارف در چیست؟ پژوهش کنونی با روش تحلیل محتوای متون مرتبط، می‌کوشد به این پرسش از دریچه‌ی بحث اخلاق سیاسی پاسخ دهد. به این معنا که یکی از تفاوت‌های مهم دولت اسلامی با دیگر دولتها…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
مقایسه‌ی انتقادی مبانی دولت مدرن با اندیشه‌های هایدگر (تمهیدی برای گذار از دولت مدرن به دولت اسلامی)
دولت مدرن و نقد فلسفی آن، همواره بحث رایج محافل سیاسی و فلسفی بوده است. به‌عنوان‌مثال هایدگر بهعنوان یکی از منتقدان مدرنیته، اشکالات بسیاری نسبت به ساختار و کارآمدی مدرنیته و دولت برآمده از آن دارد. مهمترین نقد وی به روش‌شناسی پوزیتویستی و رابطه‌ی سوژه - ابژه محوری آن بازمی‌گردد.…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
با توجه به اهمیت تحقق دولت اسلامی در فرایند شکلگیری تمدن نوین اسلامی و اهمیت و جایگاه کارگزاران در این فرایند ازیک‌طرف و از طرف دیگر، اهمیت آسیبشناسی و بررسی موانع و چالشهای موجود در این مسیر، پژوهش حاضر به‌منظور آسیبشناسی کارگزاران در تحقق دولت اسلامی در روند شکلگیری تمدن…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
در راستای چالش کارآمدی دولت جمهوری اسلامی، هدف این مقاله طرح پرسش‌هایی است که پاسخ بدان‌ها زیرساخت‌ها و ساختار دولت جمهوری اسلامی را به چالش می‌کشاند. نویسنده در نیل به مقصود خود، از روش پرسش گری و تولید چالش استفاده می‌کند. سؤال آن است که در چارچوب تعادل بخشی فلسفه‌ی…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
با توجه به ماهیت فطری، الهی و انسانی انقلاب اسلامی و طرح نوینی از الگوی تعاملی فرامرزی مبتنی بر ارزشهای اسلامی - ایرانی در تقابل با سیستم غالب از سوی امام خمینی (ره)، رسیدن به تمدن نوین اسلامی با محوریت خردباوری، خودباوری، فرهنگ گرایی و معنویت مداری، هدف ج.ا.ایران تبیین…
مطالعات بنیادین تمدن اسلامی
اخلاق سیاسی دارای کارکردها و نقشهای گوناگون در جامعه اسلامی است و نرمافزار تمدن اسلامی به شمار میرود. رصد این کارکردها به ما یاری میدهد تا ظرفیت‌ها و گنجایش‌های این گرایش از اندیشه‌ی سیاسی اسلام را در جهت تقویت نظام اسلامی و سپس در گسترهای وسیع به نام تمدن نوین…
پایان نامه ها
نشست های علمی
افراد