نشوء الحضارات و نموها فی المنظور القرآنی

في ختام سورة يوسف نقرأ هذه الآية الكريمة ﴿لقد كان في قصصهم عبرة لأولي الألباب ما كان حديثاً يفترى ولكن تصديق الذي بين يديه وتفصيل كل شئ وهدى ورحمة لقوم يؤمنون﴾ (يوسف:111). وهي تضعنا قبالة التعامل مع التاريخ في المنظور القرآني يستهدف البحث عن العبرة، أي الجوهر والمغزى، وهو خطاب…

علی بن موسی الرضا(ع) و سبک زندگی اسلامی در روابط اجتماعی

سبک زندگی، شامل مجموعه ای از رفتارها و الگوهای کنش افراد بوده که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی است و از آنجا که آموزه های دینی بر شکل گیری و تثبیت باورها، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی اثرگذارند، می توان گفت الگوهای رفتاری پذیرفته شده در یک…

شخصیت شناسیِ مخاطب در فرایند ارتباطی رسول اکرم(ص)

دستیابی به الگویی مطلوب از سیره ارتباطی رسول اکرم| در گروِ تحلیل و فهم منطقیِ اجزاء، عناصر، متغیرهای مؤثر و فرایند طی شده است؛ چرا که فرایند ارتباط به هر شکلی که برقرار شود، حداقل سه عنصر را در بر می گیرد: فرستنده، پیام و گیرنده (مخاطب). هر سه عنصر…

اهداف و ویژگی های تاریخ در قرآن با تأکید بر تاریخ اسلام

قرآن کتابی تاریخی نیست، اما به موضوع تاریخ توجه کرده و حتی از آن برای نیل به اهداف خود استفاده کرده است. از این رو گاهی به توصیف تاریخ پرداخته تا در پس تحلیل آن به هدف خود برسد و گاهی به سنت های تاریخ و گاه به تاریخ انبیا،…

تبیین میدان معنا شناسی مفهوم «تاریخ» در نهج البلاغه

امیرالمومنین(ع) تاریخ را برای هدایت بشر و جامعه بشری بسیار حیاتی می دانند، چراکه با تلفیق مشاهدات شخصی و تجارب تاریخی پیشینیان مجموعه ای از دانستنی ها و سرمایه های فکری را پیش روی انسان قرار می دهد. کشف و استخراج میدان معنایی واژه تاریخ در نظام فکری امام(ع)، پیشینه…

اعمال شرایط احراز شغل گامی به سوی تمدن نوین اسلامی (باتاکید بر نامه امام علی(ع)به مالک اشتر)

در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی، مرحله سوم از فرایند ایجاد تمدن نوین اسلامی، تشکیل دولت اسلامی است. از سویی حضرت امیر (ع)در نامه مشهور خود به مالک اشتر در الزامات دولت اسلامی مطالب مختلفی را بیان کرده اند که عمل به آن ها می تواند به تحقق دولت اسلامی…

جایگاه اقتدار در مدیریت افکار در سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم

مدیریت افکار مقوله ای است ناظر به «حوزه شناختِ» انسان که تحت تأثیر متغیرهای متعددی قرار می گیرد و مقتضیات و شرایطی متفاوت با دیگر حوزه ها همچون سیاست و حاکمیت دارد. از جمله متغیرهای مطرح در این زمینه، «اقتدار» است که بیشتر از منظر دینی و ساختار سیاسی مورد…

جهان تاریخی، وسعت و روابط حاکم برآن ازمنظر قرآن کریم (با تاکید بر رویکرد کلام تاریخی)

شناخت بستر وقوع حوادث و رویداد های تاریخی و محدوده و وسعت آن، که جهان تاریخی را سامان می دهد در مطالعات تاریخی و زندگی بشری از اهمیت بسزایی برخوردار است، توجه به دامنه تاثیر رفتارهای تاریخی انسان در عوالم مختلف علاوه بر اثر تربیتی بر فرد و جامعه، به…

نسبت سیالیت واکنشی- تجدیدی علم در قرآن و جهان علم سنتی در تمدن اسلامی

وضعیت شناسی امروزین ما از مقوله علم، خصوصا در راستای سیاست گذاری های علم، نیازمند نسبت سنجی علم شناسی قرآنی با علم شناسی ِجهان علم های تمدن اسلامی به عنوان تجربه تاریخی مان در علم است. نوشتار حاضر با تمرکز بر سیالیت واکنشی تجدیدی علم به عنوان گونه ای از…

آثار تمدنی خانواده مستحکم در سیره معصومان علیهم السلام

رکود تمدنی جهان اسلام متأثر از فرهنگ غرب، رکودی فرهنگی است که همه حوزه های تمدنی ازجمله کانون خانواده را، متأثر ساخته است. تمدن گراها تنها راه برون رفت از این رکود را، رجوع به منابع دینی جهت استخراج، دستیابی و استنباط فرهنگ دینی با هدف جایگزین کردن این فرهنگ…

فلسفه نظری تاریخ از دیدگاه قرآن (نقد دیدگاه شهید صدر)

مطالعه و تحلیل انتقادی تئوری سنت تاریخی قرآن در حیطه مسائل فلسفه نظری تاریخ است.هدف‌ مقاله حاضر،بررسی تحلیلی و انتقادی تئوری شهید صدر درباره سنت تاریخی قرآن است.هم‌چنین تبیین‌ ساختارها و قالب‌ها،و صفات و ویژگی‌های سنن و قوانین تاریخی قرآن و نیز تحلیل اشکال و چهره‌های‌ سنن و قوانین تاریخی،از…

الإنسان بین شریعتین رؤیه قرآنیه لمعرفه الذات ومعرفه الآخر

يولد الإنسان مزوداً بالعقل والإدراك الذي ميزه الله به عن سائر المخلوقات، وهو ذلك التميز الذي أشار إليه القرآن الكريم في قوله تعالى "وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاءَ كُلَّهَا" (البقرة:31) فليس المقصود -فيما أرى هنا- تعليم آدم منطوق أسماء الأشياء، فذلك مما لا يدل عليه تكوين الإنسان وقدرته كما فطره الله، ولأن…

“الرؤیه الکونیه الحضاریه القرآنیه” ثم التربیه.. والتربیه.. والتربیه… العلمیه

نتَّفق جميعاً على أنَّنا، إذا شئنا أن نحسّن تربية أبنائنا ونعيد بناء أمة الإسلام ومجتمعاتها، فإنه يجب على أبناء الأمة، وخاصة الدعاة وأئمة الجُمَع والوالديْن، أن يكونوا على دراية معرفية بالمفاهيم الاجتماعية، وما تمثّله في الفطرة الإنسانية في مجال السياسة والاقتصاد وعلم النفس والاجتماع... . ومن الواضح أنَّ هذه الدراية…

المنهج القرآنیّ وثقافه الحوار البناء فی الحضاره الإسلامیّه

الحضارة الاسلامية حضارة مميزة في اعطاء الباحثين دروساً عملية في المباديء والأسس التي ينبني عليها الحوار الفعال والمثمر. لقد تناول البحث وبالتفصيل هذا الموضوع ووفقا للمنهج العلمي التاريخي ضمن أربعة محاور تتلخص بالآتي: 1.الحوار في اللغة والاصطلاح 2. المنهج القرآني وسمات الحضارة الاسلامية الحوار الانسانية العالمية). 3.المنهج القرآني وريادة العالم…

القرآن الکریم و التعایش السلمی فی المجتمع الإنسانی

كثيرة هي الدراسات الحديثة التي تناولت بالبحث و التنظير موضوع التعايش السلمي، إلا أن المتتبع للتراث يجد أن مبادئه و وهي مصادر التاريخ. فالمجتمعات و المكونة للحضارة العربية الإسلامية تمكنت من التعايش بسلام و تعاون و احترام بعيداً عن التفرقة والانحياز للجنس و اللون و العرق و الدين، لأن القرآن…

القرآن الکریم طریقنا التجاوز العجز الحضاریّ

يبدو من خلال هذا البحث أن الإسلام والمسلمين يمرون بمرحلة تاريخية مهمة زرعت فيها بذور الإعلان عن مرحلة مقبلة للعالم الإسلامي، يحتاجون فيها إلى التغيير والإفادة من عبر التاريخ لبناء إرادة إسلامية منهجها القرآن لتكون قادرة على جعل المسلمين متمكنين من رفض الهيمنة واستمرار المقاومة. ولا بد أن يعمل المسلمون…

منهج القرآن الکریم للحوار مع الآخر

المنهج القرآنی وثقافه الحوار الحضاری فی الحضاره الإسلامیه

نجحت الحضارة الإسلامية في استيعاب الأجناس والحضارات المتنوعة التي انضوت تحت لوائها، فحملت بذلك الصبغة العالمية والإنسانية، وهي حضارة قادرة على النهوض والعودة إلى مجدها متى ما عاد المسلمون إلى الالتزام بالمنهج القرآني، الذي ستكون أبرز نتائجه ابتعاد العالم الإسلامي عن التيارات المتطرفة.

بررسی رابطۀ مفهومی تمدن با واژگان قرآنی همخوان

«تمدن» یا «حضاره» از جمله واژگانی است که در قرآن کریم به‌طور مستقیم از آن یاد نشده، اما راه‌ پژوهش دربارۀ آن از طریق جستجوی واژه‌های مرتبط، به‌ویژه واژه‌های دارای بار اجتماعی می‌باشد. «امت»، «قوم»، «قریه» و «مدینه» از مهم‌ترین واژگانی بوده که تاکنون از آن‌ها برداشت تمدنی شده است.…

The Qur’anic Identity of the Muslim Ummah: Tawhidic Epistemology as its Foundation and Sustainer

This article seeks to serve as the necessary background and foundation to another article by the author which is to appear in the upcoming issue of this journal. It explains the identity of the Muslim community (ummah) within the framework of the quranic theory of multi-religious identities rooted in a…

The Quran’s Universal Perspective on Dialogue of Religions and Civilizations and Islam’s Theological Foundation of Peaceful Coexistence

کاربرد واژگان عدالت و تمدن ونسبت آن ها با یکدیگر در قرآن

عدالت و تمدن به‌عنوان دو پدیده مرتبط با زندگی اجتماعی بشر، از موضوعات مورد توجه نخبگان جوامع از روزگاران کهن تا کنون بوده‌اند. با اینکه عدالت‌خواهی از خواسته‌های همگانی در جوامع بشری بوده و زمینه جنبش‌های اعتراضی در میان عموم مردم و تکاپوهای فکری در میان متفکران را موجب شده،…

بررسی ویژگی های کارگزاران تمدن ساز در قرآن ( با تاکید بر کارگزاران حکومت گر)

قرآن برای همه ی مراحل سلامت حیات بشر برنامه دارد. یکی از مباحثی که در این اثر جاویدان مورد بحث قرار گرفته مسأله تمدن سازی و عمران زمین است. بسیاری از تمدن ها، دولت- شهرها و حاکمان بزرگ تاریخ بشر، مستقیم یا غیر مسقیم مورد اشاره ی آیات قرآن هستند.…

تبیین منظومه فکری و تمدّنی امام علی(ع) در اِعمال آموزه امت اسلامی از منظر نهج‌البلاغه

تبیین مفهوم و نقش امت براساس مجموعه فرمایشات علمی و سیره عملی امام علی(ع) در فرآیند ساخت تمدن اسلامی، نقطه عزیمت این نوشتار است تا وانماید که این نظریه چه ظرفیت‌هایی در باروری تمدن‌سازی دارد. سؤال پژوهش این است که امام علی(ع) برای احیای مفهوم امت اسلامی چه رفتارهایی داشتند…

سازوکار تأثیرگذاری قرآن کریم بر بنیان های فکری تمدن اسلامی

پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای سازوکار تأثیرگذاری قرآن کریم بر بنیان های فکری تمدن اسلامی را تبیین و بررسی کند. این پژوهش نشان می دهد که آیات قرآن کریم با تأثیر بر خردورزی و فطرت گرایی انسان ها، موجبات معرفت بخشی…

نسبت فهم قرآن کریم و حوزۀ مطالعات تمدنی

ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﭘﺮده ﺑﺮداری از ﻣﻌﻨﺎی ﻗﺮآن اﺳﺖ. ﺑﺸﺮ در ﺣﻮزه ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻻﯾﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺳﻪ وﺟﻬﻪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻗﺮآن ﻣﻮاﺟﻬﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻪ وﺟﻬﻪ را ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﻫﻢ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺳﻪ ﻻﯾﮥ تفسیری ﻋﺒﺎرت است از: 1. ﻻﯾﻪ اول: ﺗﻔﺴﯿﺮ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ؛…

جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)

علاوه بر آیه های بسیاری که خطاب به «تک فردهای آدمیان» در قرآن آمده، آیه هایی نیز وجود دارد که امری فراتر از آن را مخاطب ساخته است. همین امر زمینه تأملاتی برای فیلسوف مفسران شده که آیا مراد خداوند در این آیات، پدیده مستقلی به نام «امت» (جامعه) است…

قدرت در قرآن از منظر تفسیر فی رحاب القرآن الکریم آیت الله آصفی

تفسیر ""فی رحاب القرآن الکریم"" آصفی از تفاسیر سیاسی ای است که جنبه های مختلف سیاست اسلامی را در پرتو قرآن کریم تبیین کرده است. مفهوم قدرت را می توان مهم ترین مفهوم فلسفه سیاسی قلمداد کرد که با رویکردهای فلسفی مختلفی به آن پرداخته اند. این مقاله به بررسی…

مشروعیت سیاسی در احادیث کافی

با توجه به ادبیات کثیر در رابطه با مشروعیت سیاسی، در این پژوهش تلاش گردیده با روش نو و جدید داده بنیاد (زمینه ای) طراحی الگوی مشروعیت سیاسی از منظر روایات معصوم7 با توجه به اسناد روایات کتاب کافی نشان داده شود. بدین منظور، با مراجعه مستقیم به احادیث مربوطه…

مقایسه ساختار متن قرآن و منابع تاریخی در گزارش رویدادهای منتخب عصر نبوی

ساختار گزارش‌های تاریخی یکی از مباحث مورد علاقه و توجه مورخان و فیلسوفان علم تاریخ است و بررسی مقایسه­ای آن در قرآن و متون تاریخی سده­های نخستین اسلامی می­تواند دریچه­ای به سوی اندیشیدن در بارة تأثیر هدف بر ساختار گزارش‌های تاریخی بگشاید. رایج‌ترین شیوة بررسی ساختار یک متن از جمله…

درآمدی بر حقیقت و عینیت تاریخی در نهج البلاغه

حقیقت وعینیت تاریخی دو مولفه مهم فلسفه انتقادی تاریخ محسوب می شوند. امکان دست یابی به حقیقت تاریخی و میزان عینی بودن گزاره های آن، در مکاتب مختلف فلسفی و تاریخی بسته به نظام فکری، دیدگاه نظری و رویکرد روشی آن ها تعریف های مختلفی دارد و میزان خاصی از…

راز ماندگاری پیام عاشورا؛ تحلیل ارتباطی سیره معصومان(ع)

شناحت الگوبرداری و صیانت از سیره اهل بیت علیهم السّلام برای ماندگاری و انتقال پیام عاشور به آیندگان, وظیفة همگان است. رسیدن به فهم بهتر و جدید از این مهم را می‌توان به کمک شاخه‌ای از علوم اجتماعی؛ یعنی دانش ارتباطات و مدل‌های آن» کسب نمود. در این نوشتار پس…

قانونمندی تاریخ و ویژگیهای آن در قرآن

قانونمندی تاریخ، ماهیت و چیستی قانون تاریخی، روش بررسی قانونمندی تاریخ ذیل آیات قرآن و نوع و عامل قانون تاریخی از دیدگاه قرآن، از سنخ پژوهش های مربوط به مطالعات فلسفه نظری تاریخ با رویکرد قرآنی است. فراگیر بودن قانون تاریخی، خدایی بودن قانون تاریخی، اراده انسان در قانون تاریخی،…

نگاه تاریخی قرآن و تاریخ نگاری مورخان مسلمان بررسی موردی علت پیروزی مسلمانان در غزوه بدر

واکاوی تجربه تاریخ نگاری در پهنه تمدن اسلامی، برای پی ریزی مکتب تاریخ نگاری بومیِ هم سو با دگرگونی های دیگر شاخه های علوم انسانی سودمند است. با بررسی متون تاریخی فراهم آمده در این تمدن، می توان گمان زد که تاریخ نگاری مسلمانان به ویژه هنگام تبیین علّی روی…

کارکرد تمدنی قرآن؛ یک بررسی مقدماتی در قلمرو تمدن پیشین اسلامی

اگر تمدن را مجموعه ای از مؤلفه هایی بدانیم که مبتنی بر یک اندیشه بنیادی و در قالب نظام های گوناگون سامان می یابد، خاستگاه این اندیشه بنیادی در تمدن پیشین مسلمانان، آموزه های وحیانی اسلام بود که هسته مرکزی این آموزه ها در قرآن آمده است. به این ترتیب،…

درآمدی بر ظرفیت سنجی تمدنی آیات فقهی قرآن

آیات فقهی قرآن به عنوان بخشی از آموزه های دینی و نیز سرچشمه اولیه دانش فقه افزون بر تعیین تکلیف مکلفان دارای پیامدها و کارکردهای اجتماعی هم است. این پیامدها به صورت مستقیم و غیرمستقیم نظام های مختلف تشکیل دهنده یک جامعه را از خود متأثر می سازد و اثرپذیری…

حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج البلاغه

صفات الهی و بازتاب آن در حرکت و مراحل حرکت تاریخ، از مباحث مهم فلسفه ی نظری تاریخ است که نظر فیلسوفان تاریخ را به خود جلب کرده است. این مسأله ازآن رو که در پیوند با اختیار انسان و میزان و چگونگی نقش آفرینی او در تاریخ است، اهمیتی…

سازوکار تغییر اجتماعی از دیدگاه قرآن با تکیه بر سیر نزول

فهم جامعه و مسائل مربوط به آن، دست کم بخشی از تلاش های علمی دانشمندان از قدیم تاکنون بوده است. دغدغه ی تبیین تغییرات اجتماعی و دگرگونی هایی که در سطح نهادها و ساختارهای اجتماعی رخ می دهد و ارائه ی تبیینی درست از آن، مسأله ای بود که باعث…

«امّت»، فراتر از تمدن در آینه قرآن

اسلام دینی جامع و جهانی است و اجرای همه جانبه آن، مستلزم قالبی تمدنی (به مثابه کلان ترین نظام مناسبات انسانی) و تأمین کننده چنین واحد کلان اجتماعی است. اصطلاح تمدن، با انباشت مفهومی و فرهنگی آن در غرب، حاوی جوهری سکولار است که موجب تردید و احتیاط در استفاده…

نقش نگرش سامانه ای در خوانش تمدنی قرآن و صورت بندی تمدن

قرآن در نگاه اندیشمندان بیش از آنکه متنی ناظر به عمل و کارآمد در عرصه تمدنی تلقی شود، متنی نظری و اعتقادی دیده شده است. این نگاه، مانع از پیوند میان قرآن و جهان امروز شده، آسیب هایی را در عرصه عمل همراه داشته است. خوانش قرآن با هدف تقویت…

بازخوانی رویات ظهور از منظر نظم تمدنی

طبق روایات اسـلامی، تشـکیل حکومـت مهـدوی در زمـانی اتفـاق مـیافتـد کـه بینظمی فراگیری جهان را دربرگرفته ، و ظهور حضرت مهدی، مقابله بـا ایـن بینظمی است . مسئله ایـن پـژوهش اثبـات یـا رد مسـئله مهـدوی و نیـز سـنجش میزان صحت روایات نیسـت ، بلکـه در پـی یـافتن نظـم تمـدنی آرمـانی…

ویژگی‌های تمدن آخرالزمان از منظر قرآن کریم

قرآن کریم واپسین و کامل ترین کتاب آسمانی است که به منظور هدایت و سعادت بشر نازل شده؛ ازاین رو، تمام مولفه های مورد نیاز انسان برای سعادت را، به انحای مختلف، در خود بازتاب داده است. یکی از نویدهای مکتب اسلام تشکیل تمدنی جهانی، فراگیر و کامل برای سعادت…

مبانی انسان‌شناختی قرآن در تمدن سازی تربیت محور(با تکیه بر تفسیر المیزان)

تمدن سازی نوین اسلامی یکی از مهم ترین گفتمان های نوپیدا در دوران معاصر است که در پی نهضت های اسلامی، جنبش بیداری اسلامی و شکست و رسوایی مکاتب مادی و غربی، اذهان اندیشمندان اسلامی را به خود جلب نموده است. با عنایت به اهمیت ترسیم تمدن نوین اسلامی و…

تحلیل تاریخی- جامعه‌شناختی پایان تمدن‌های انسانی با تأکید بر نهج البلاغه

زمینه و هدف: تمدن عصاره فرهنگ، معرفت، دانش و خلقیات یک اجتماع است که در یک پروسه تاریخی تشکیل می‌شود. تمدن بازنمای اوضاع سیاسی، حکمرانی، هنجارهای اجتماعی و مدارای اجتماعی یک ملت تلقی می‌شود. همه اجتماعات برحسب نوع نظام سیاسی خود دارای تمدن‌هایی هستند و این دستاورد درگذر تاریخ با…

مدل دستگاه فهم و آینده ‏اندیشی تمدن ‏ساز مبتنی بر قرآن کریم

یکی­از ظرفیت‏های اساسی انسان، دستگاه فهم و اندیشه خدادادی اوست؛ که بدون آن، هیچ طرح و برنامه خردمندانه‏ای ممکن نیست. با شناخت و طراحی این دستگاه، می‏توان با یک فرایند نظام‏مند و قابل تکرار و تکثیر، از آن برای «آینده‏اندیشی تمدن‏ساز» استفاده کرد. این موضوع، در عصر حاضر که تصویرسازی؛…

مقایسه سنن اجتماعی تمدن ساز انبیاء و طاغوتیان از دیدگاه قرآن

در این مقاله سنن اجتماعی تمدن ساز انبیاء عظام و در مقابل آن‌ها سنن اجتماعی طاغوتیان از دیدگاه قرآن کریم مورد مطالعه قرار می‌گیرد. قرآن کریم به سنن اجتماعی انبیاء عظام به‌عنوان سنن جاری نقش آفرین در گذشته، حال و آینده امت واحده می نگرد . این سنت‌ها را به…

انسان به مثابه یک امت در قرآن کریم(مطالعه موردی آیات ۱۲۳ – ۱۲۰ سوره نحل)

امت، ابرنظام مناسبات انسانی در قرآن کریم و فراتمدنی بی‌نظیر است. با این حال در آیه 120 سوره نحل، حضرت ابراهیم(ع)به تنهایی امت نامیده شده است. ظرفیت امت در قالب‌های «یک فرد» و «نظام انسانی»، این سوال را به ذهن می‌آورد که یک انسان چگونه می‌تواند در قالب یک امت،…

تبیین علل تفاوت سبک زندگی اسلامی با سایر سبک های زندگی از دیدگاه قرآن کریم

بررسی و تبیین علل تفاوت سبک زندگی اسلامی با سایر سبک های زندگی و معرّفیِ عوامل گرایش برخی انسان ها به سبک های زندگی غیر اسلامی از دیدگاه قرآن کریم؛ موانعی را که موجبِ محرومیّتِ انسان و جوامعِ انسانی از انتخاب و پویشِ سبک برتر زندگی می شود؛ گوشزد می…

تاثیر نگرش به دنیا در ساخت تمدن از منظر قران

انسان بر اساس نوع نگرش خود، در بستر تاریخ حرکت می‌کند و مسیر خود را انتخاب می‌نماید؛ لذا نوع نگرش انسان به دنیا، در ساخت تمدن اهمیت دارد. این نوشتار با روش توصیفی-‌تحلیلی و رویکردی قرآنی درصدد است تا تاثیر نگرش به دنیا را در ساخت تمدن از منظر قرآن…

فرایند تکوین «خیرِ کبیر»(خوانشی تمدنی از آیه‌ی «سُنبُله» در قرآن کریم)

تمدن دارای معنای هنجاری است و یکی از عناصر آن امر هنجاری، وجود متراکم نیکی‌ها، معروف‌ها، و خیرها در فرایند تمدنی است. اینکه چه «خیر»ی می‌تواند در تراز یک تمدن ظاهر شود و در صورتبندی تمدن نیز نقش ایفا کند و اینکه زایش «خیر تمدنی» چه ساز و کاری را…

وظایف تمدنی حکومت در قبال کم‌توانان جسمی و ذهنی از منظر آیات و روایات

بخشی از مردم در جوامع بشری، کم‌توانان جسمی و ذهنی هستند که چون دیگر مردمان از تمام حقوق برخوردار هستند؛ لذا حکومتها مهم ترین نقش را در استیفای حقوق آنان دارند. در آموزه‌های دینی به وظایف حکومت در قبال کم‌توانان جسمی و ذهنی اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش…

تبیین نقش قانون الهی در پایایی تمدن اسلامی از نظرگاه آیت‌الله جوادی آملی

امروزه هویت فردی و اجتماعی بشر به حوزة تمدنی بستگی دارد که به آن تعلّق دارد، هر مقدار این حوزة تمدنی قوی­تر و بالنده­تر باشد، افراد و جوامع متعلّق به آن تمدن، احساس ارزشمندی بیشتری می­کنند، ازاین­رو جهت ارزشمندسازی هویت فردی و اجتماعی جامعه‌ی اسلامی، باید به دنبال تمدن­سازی بر…

حرکتى برخاسته از تمدن توحیدى، زیر سایه قرآن

شاخص های تمدن اسلامی در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله

انقلاب اسلامی ایران عزمی نو در مسلمانان پدید آورد و اراده و تمدن سازی نوینی را بر پایه وحی الهی ، در بین رهبران و نخبگان خلاق انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران برانگیخت . آیین تمدن ساز اسلام به همراه سابقه تمدنی ملت مسلمان ایران نیز الگویی ایده آل…

کارکرد تمدنی قرآن؛ یک بررسی مقدماتی در قلمرو تمدن پیشین اسلامی

اگر تمدن را مجموعه‌ای از مؤلفه‌هایی بدانیم که مبتنی بر یک اندیشه بنیادی و در قالب نظام‌های گوناگون سامان می‌یابد، خاستگاه این اندیشه بنیادی در تمدن پیشین مسلمانان، آموزه‌های وحیانی اسلام بود که هسته مرکزی این آموزه‌ها در قرآن آمده است. به این ترتیب، قرآن بنیان معرفتی، منطق ترکیب و…

«تعارف» و «تعامل معروف» دو اصل بنیادین در فرایند تمدنی

اگر تمدن را به‌معنای کلان‌ترین نظام فرایندیِ مناسبات انسانی بدانیم، فراتر از آن نمی‌توان واحد اجتماعیِ فراخ‌تری را تصور و تأسیس کرد، آن‌گاه این پرسش مطرح می‌شود که چه عوامل بنیادینی می‌توانند چنین واحد کلان اجتماعی را آن‌هم در شرایط متنوع فرهنگی معاصر پدید آورند؟ در این مقاله به دو…