سیمای جهانگردی در فرهنگ اسلامی

در دیدگاه اسلامی چه با رویکردی فلسفی و چه با رویکردی عرفانی سفر و جهانگردی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نگرش سبب شده است تا مقوله سفر به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم مطرح در فرهنگ برخاسته از این نوع نگاه در میان مسلمانان به شمار…

درآمدی بر مفهوم و روش سیاست گذاری فرهنگی درس هایی برای سیاست گذاران

یکی از مسؤولیت های اساسی مدیریت فرهنگی در سطح ملی، پیشبرد توسعه فرهنگی است. مدیریت های فرهنگی در مسیر دستیابی به اهداف توسعه فرهنگی ناگزیر به استفاده از روش ها، تکنیک ها و ابزارهایی هستند که سیاست گذاری فرهنگی، در اولویتِ نخست و از مهم ترینِ آنهاست. این مقاله با…

آدمیت و رفوکاری روشن فکری (بررسی و نقد دیدگاه فریدون آدمیت درباره نهضت مشروطه)

این نوشتار با بررسی و بازبینی دیدگاه‌ها و پژوهش‌های تاریخی ـ تحلیلی فریدون آدمیت درباره نهضت مشروطه، ارزش علمی و تحلیلی آنها را می‌سنجد و روشن می‌سازد که به‌رغم تصور رایج درباره وی، برخی از پیش‌فرض‌های تحلیل‌های تاریخی‌اش نادرستند و او در نقل و به‌کارگیری مواد تاریخی، کمابیش از دقت…

تشیع فلسفی: نقش فلسفه اسلامی در تکوین و تکامل عالم تشیع (۱)

در موضوع چیستی، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی در تکوین عالم تشیع، با دو مولفه اساسی روبرو هستیم که عبارتند از: فلسفه و تاریخ ایرانیِ تشیع و اسلام؛ پرسش از نسبت میان این دو مولفه. در واقع طرح فلسفی این مسئله، هدف اصلی این مقاله است.

از تاریخ تا اندیشه (بازنگری تاریخ فکر شیعه؛ پیش نیازها)

متن حاضر تلخیصی از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی‌ در نشست پژوهشی موضوعات تاریخ علم کلام است که در دانشکده علوم حدیث(قم) برگزار شد. وی در آغاز، میان‌ اندیشه و تاریخ آن تمایز می‌نهد و با توجه به این تمایز، به یکی از پیش‌نیازهای‌ روشی در…

حکومت اسلامی و ضرورت تدوین الگوهای جامع (با تطبیق بر حوزه زنان)

با درنظرگرفتن همزمان دو عنصر «حجیت» و «کارآمدی» در معرفت دینی، معرفت دینی به همان اندازه که باید ناب و خالص بوده و از سرچشمه های وحیانی سیراب شده باشد، باید اقتضائات عصری را نیز درنظر داشته، برای اداره زندگی انسان در بعد فردی و اجتماعی راهکار ارائه کند. ازاین…

دین و علم مدرن : پژوهشی پیرامون نسبت و چالش های علم و دین در عرصه عینیت(۱)

دین و علم مدرن : پژوهشی پیرامون نسبت و چالش های علم و دین در عرصه عینیت(۲)

یادنامه میرزای بزرگ (میرزا «برانداز» بود )

رفتارشناسی سیاسی میرزای‌شیرازی در اتاق رئیس پژوهشکده علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی باب مباحثه را باز کرد. آن سوی منازعه، «دکتر موسی نجفی» نشسته بود. او در رفتار سیاسی میرزای شیرازی نگاه «براندازانه» می‌بیند و او را آغازگر این مسیر توصیف می‌کند.

تحول و تطور جایگاه زن در جزیره العرب

در پژوهش حاضر، سیر تاریخی جایگاه زن و اینکه این موجود انسانی چه بوده وبه کجا رسیده مورد کنکاش قرار گرفته است. جزیرة العرب پیش از اسلام، انواع نظام های اجتماعی جامعه عربستان پیش از اسلام، زن در دوره جاهلیت، تعداد زوجات و شیوه های همسرگزینی، انواع ازدواج در نزد…

حکمت متعالیه زیر ذره بین سیاست

تکوین حکمت متعالیه از صدرالمتألهین تا امام خمینی

صدر الدین شیرازی و امام خمینی،برجسته‌ترین فیلسوفان‌ حکمت متعالیه‌اند.صدرا دارای آثار متعدد و نظام‌دهنده به این حکمت‌ است و امام،پیرو،مدرس و مفسر توانمند آن.این دو،وجوه اشتراک‌ بسیاری دارند؛از جمله اینکه هر دو در عین اشراف بر برهان،دستی گشاده‌ در عرفان و اشراق دارند و از سویی با کلام و قرآن…

بسط فلسفه سیاسی متعالیه

در این مقاله تلاش شده است دیدگاهها و تلقی ها درباره حکمت سیاسی متعالیه بررسی و بازخوانی شود. در این زمینه دو تلقی از یکدیگر بازشناخته شده است: امتناع حکمت سیاسی متعالیه و امکان حکمت سیاسی متعالیه. این هر دو نظر، بیش از آنکه مستند به آثار صدرالدین شیرازی باشند،…

اندیشه سیاسی اسلام در ایران پس از انقلاب اسلامی

طبقه بندی علوم از دیدگاه صدرالمتالهین و امام خمینی(ره)

هرگونه اقدام در جهت طراحی نقشه علمی جمهوری اسلامی ایران از یک سو مستلزم بازگشت به مبانی اسلامی در ساحت طبقه بندی علوم و از سوی دیگر، تبیین فلسفه تعلیم و تریبت مبتنی بر آموزه های اسلامی است. در مقاله حاضر سعی کرده ایم در یک بررسی تطبیقی، دیدگاه دو…

سیاست متعالیه و دولت هادی در اندیشه صدرالمتالهین

حکمت سیاسی متعالیه، مکتبی خدامحور است. در این مکتب، خداوند متعال، حضور جدی و اصلی در متن زندگی فردی و اجتماعی دارد. عناصر جدی هستی در این تفکر عبارتنداز: خدا، انسان و طبیعت. نظریه دولت هادی، برآمده از مکتبی غایت دار و هدف محور است.

جریان روشنفکری و وارونه نویسی غرب شناسی عالمان شیعه در تاریخ معاصر ایران

از دو سده پیش تاکنون،بنا به دلایلی چند،تاریخ‌نگاری معاصر ایران،بیشتر با خامه جریان روشنفکری‌ رقم خورده است.این جریان،به‌گونه‌ای به تبیین تاریخ سیاسی معاصر ما پرداخته است که خود بتواند در آن نقش کلیدی و محوری را بازیگر باشد و جریان رقیب آن یعنی جریان دینی-که در حقیقت، جریان محوری تاریخ…

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۲

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۱)

سهم علمای شیعه در پایداری ایران مقابل روسیه

در فرایند ورود مستقیم علمای شیعه به عرصه سیاست، جنگ های ایران و روسیه را می توان مرحله ای مهم تلقی کرد. مهم ترین ویژگی این مرحله آن است که ورود علما به سیاست خارج از چهارچوب دولت بود و مجتهدان شیعه برای اولین بار با یک قدرت معارض برون…

انقلاب اسلامی ، غرب و ضعف تحلیل(۱)

انقلاب اسلامی ایران بزرگترین پرسش را در ذهنیت انسان غربی ایجاد کرده است. کثرت کتابها، پایان نامه ها، مقالات، کنگره ها و همایش هایی که تا کنون از جانب غرب درباره انقلاب اسلامی به ثبت رسیده است، بهترین موید این ادعا میباشد. این در حالی است که غرب به دلیل…

مسیحیت در حد واسط دوره باستان و عصر جدید: مسیحیت و تاثیر آن در اندیشه فلسفی قرون وسطی

انقلاب اسلامی ، غرب و ضعف تحلیل(۲)

این مقاله در صدد بیان نقاط ضعف تحلیلهای غربی در فهم و هضم ماهیت انقلاب اسلامی ایران بوده و ساحت تنگ مادی را مهمترین دلیل ضعف تحلیل غرب می داند در شماره پیش چهار تفسیر و روایت از تفاسیر نادرست غرب مورد بررسی قرار گرفت. در این قسمت نیز برخی…

دین در لباس اسطوره : شرق شناسان و امام حسین (ع)

نظریه‌پردازی‌های روشن‌فکرانه درباره روند «غرب‌شناسی عالمان شیعه»

بیش‌تر تاریخ معاصر ایران از دو سده پیش تا کنون، به دلایلی با خامه روشن‌فکران رقم خورده است. آنان به گونه‌ای تاریخ سیاسی معاصر را تبیین کرده‌اند که تأثیر روشن‌فکری در آن، کلیدی و محوری بنماید و پدیده رقیب؛ یعنی اصول‌گرایی که در حقیقت جریان محوری تاریخ معاصر بوده است،…

گرایش های سکولاریسم در اندیشه غرب

متن حاضر مشروح نشست گرایش های سکولاریسم در اندیشه غرب است ک با حضور مهمانان زیر برگزار شد: پروفسور کریستیان کنزیان، حجج الاسلام حبیب الله بابایی، علی اصغر نصرتی ، مهدی علیزاده و یوسف حسین نژاد.

سهم بنی امیه در گسترش اسلام و تمدن اسلامی؟

فوتبال: نمایش تمدن در برابر خشونت

آزموده را آزمودن خطاست: دیدگاه های مقام معظم رهبری درباره تمدن غرب

جغجغه تمدن غرب: فوتبال؛ سلاحی در دست استعمار نو

تمدن بی آفتاب

انچه که در این پانصد سال گذشته تاکنون غرب را در همه ابعاد و زوایای زندگی و استیلای بر بشریت و ملل عالم موفق ساخته، علاوه‌بر ضعف اراده ملل و قدرت نظامی و رسانه‌ای استعمار، نظم و تدبیر غرب در امور دنیایی است. این خصیصه اگرچه در آثار و نتایج…

نقش جذب نخبگان در تمدن اسلامی عصر عباسیان

عوامل متعددی در شکوفایی تمدن اسلامی در دوران طلایی آن نقش داشته اند که جذب نخبگان علمی توسط دولت های مسلمان، از جمله آنهاست. این تحقیق می کوشد فرآیند مذکور را در دولت عباسیان بررسی کند. این دولت از مهم ترین قدرت های مسلمان و پیش گام جذب نخبگان در…

ترجمه، حلقه پیوند فرهنگ ها و تمدن ها

در طی تاریخ، تمدن ها و فرهنگ های گوناگون به صورت های مختلف با هم در ارتباط و تعامل بوده و از یکدیگر تاثیر پذیرفته اند. تماس و ارتباط میان این جوامع گاه به صورت مستقیم و در مواردی بشکل غیر مستقیم بوده است. بیشتر این ارتباط ها و تماس…

نمادهای مشترک در سه تمدن کهن

پژوهش های باستان شناسان بزرگ براساس مدارک و مستندات به دست آمده در کاوش‌ها و حفاری های علمی نشان می دهد که اولین تعامل و ارتباط تمدن های کهن، از طریق ترسیم اشکال و نیز انتقال مفاهیم معنادار هنری صورت گرفته است، در جهان باستان، استفاده از مفاهیمی همچون «بال»…

معارضه جویی معاصر و هویت فرهنگی تهدید هنر و تمدن های سنتی

مهم ترین نگرانی برای هنرهای سنتی معاصر، برخورد دو وجه وجودی متغایری می باشد که نتیجه‌ی برخورد دو بینش کاملا متفاوت می باشد و باعث به وجود آمدن نوعی بی هویتی شده که تهدید کننده ی هنر و تمدن های سنتی است. این برخورد که حاصل تقابل در عرفان شرقی…

جغرافیدانان مسلمان و تمدن اسلامی

ظهور اسلام در سرزمین عربستان موجب شد که مسلمانان با یافتن هویت دینی موقعیت برتری نسبت به دیگر مسلمانان به دست آورند. ابتدا عربستان و در قرن دوم و سوم بغذاد مرکیت علمی پیدا کرد. در قرون چهارم و چنجم گسترش اسلام در شرق به وسیله جغرافیدانان صورت پذیرفت. علاقه…

دایره المعارف فرهنگ و تمدن اسلامی

درباره فرهنگ اسلامی کتاب های متعددی از سوی دانشمندان مسلمان و اسلام شناسان غربی تألیف گردیده و تعدادی از آنها هم به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. اما کمتر کتابی به طور کامل و جامع به جنبه های مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است. دایرة المعارف فرهنگ…

تمدن اسلامی

مقاله ابتدا به توانمندی ها و نقش محوری زبان عربی، خصوصاً بر نقش فرهنگی آن از صدر اسلام تا عصر حاضر اشاره می کند. سپس بر این تاکید می شود که اسلام تنها نظامی صرفاً اعتقادی نیست، بلکه نظامی حکومتی، اجتماعی، حقوقی، فکری و هنری است که در آن مذهب…

نخستین دریافت های ایرانیان از تمدن جدید و تاثیر نظری و عملی آن در الگوی نوسازی امیرکبیر

ظهور تمدن جدید در اروپا و انتشار آن به ماورای اروپا از مجرای استعمار، به اجبار نوسازی را بر جوامع شرقی و از جمله ایران، تحمیل کرد. اما نوسازی اجباری به جای تاسیس تمدن جدید به دوگانگی و التقاط تمدنی منجر شد. رفع این نقیصه جز با نوسازی اختیاری و…

قرآن و شیوه اصلاح فرهنگ

دراین نوشتار، نویسنده پس از تعریف مهندسی فرهنگی، برضرورت اصلاح فرهنگ به عنوان یکی از محورهای عمدة مهندسی فرهنگی، تاکید می کند، سپس از الگوی گیری از روش اصلاحی قرآن سخن می گوید، آنگاه ماهیت روش اصلاحی قرآن را توضیح می دهد، درادامه ویژگیهای شیوه اصلاحی قرآن را به دوسته…

نسبت دین و فرهنگ ازنگاه قرآن

چکیدهیکی از عوامل مهم و بسیار تأثیر گذار در مهندسی فرهنگی کشور، روشن سازی جایگاه دین در مهندسی فرهنگی است. بر این اساس در این نوشتار نسبت دین و فرهنگ به بحث و بررسی گذاشته شده است. نویسنده تعیین معنای دین و فرهنگ، قلمرو دین و فرهنگ و خاستگاه این…

بررسی دیدگاه های فلسفه اجتماعی آیت الله سید محمدباقر صدر (۱۳۱۳-۱۳۵۹ ه ش)

نوشتار حاضر به توضيح ديدگاه هاي فلسفه اجتماعي آيت اله سيد محمد باقر صدر، نظريه پرداز برجسته اقتصاد، فلسفه و فقه اسلامي/ شيعي معاصر مي پردازد. از ايشان مکتوب مستقلي در زمينه فلسفه اجتماع و يا فلسفه تاريخ موجود نيست؛ ولي آراي اجتماعي او را مي توان در ذيل آثار…

قرآن و مهندسی فرهنگی

تعبیر مهندسی فرهنگی، در ادبیات علمی و اجتماعی ما از پیشینه ای طولانی برخوردار نیست. بلکه می توان تولّد آن را در دهه های اخیر جستجو کرد. البته این تولّد نوین به ساختار ترکیبی واژة «مهندسیِ فرهنگی» مربوط می شود چه این که هر یک از این دو واژه ـ…

دین و تمدن در گذار تاریخ (رویکردی راهبردی و تمدنی به مهدویت)

در جهان معاصر و در پی تجدید حیات اندیشة اسلامی، که یکی از دستاوردهای انقلاب مبارک اسلامی در ایران است، توجه به موضوع مهدویت در حکم عصارة کتاب خداوند و عترت پیامبر اکرم(ص) و قلة بعثت انبیای عظام(س) به طرز چشمگیری رو به افزایش است. این جریان به توجه به…

دین و تمدن

دراین مقاله به بررسی مفهوم «دین» و «تمدن»، نسبت ورابطه این دو با یکدیگر و تبیین نقش «دین» در تکوین «تمدن» پرداخته شده است. چنان که می دانید «دین» حقیقتی متعالی و مجموعه ای از قوانین و برنامه هاست که غایت آن تکامل وکامیابی بشر است. «تمدن» نیز مقوماتی دارد…

اصول و ضوابط حاکم بر سیر تمدن‌ها

بررسی سیر تحولات جوامع و تمدن‌ها از شکل‌گیری تا زوال آنها نشان می‌دهد که جوامع در درون خود مدام در حال تغییر و دگرگونی هستند و بر اساس همین دگرگونی‌هاست که پویایی جامعه تحقق می‌یابد. البته در فرایند پویایی و تکامل جامعه، مسائل و مشکلاتی پدید می‌آید که جامعه را…