سیمای جهانگردی در فرهنگ اسلامی

در دیدگاه اسلامی چه با رویکردی فلسفی و چه با رویکردی عرفانی سفر و جهانگردی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نگرش سبب شده است تا مقوله سفر به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم مطرح در فرهنگ برخاسته از این نوع نگاه در میان مسلمانان به شمار…

تشیع فلسفی: نقش فلسفه اسلامی در تکوین و تکامل عالم تشیع (۱)

در موضوع چیستی، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی در تکوین عالم تشیع، با دو مولفه اساسی روبرو هستیم که عبارتند از: فلسفه و تاریخ ایرانیِ تشیع و اسلام؛ پرسش از نسبت میان این دو مولفه. در واقع طرح فلسفی این مسئله، هدف اصلی این مقاله است.

از تاریخ تا اندیشه (بازنگری تاریخ فکر شیعه؛ پیش نیازها)

متن حاضر تلخیصی از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی‌ در نشست پژوهشی موضوعات تاریخ علم کلام است که در دانشکده علوم حدیث(قم) برگزار شد. وی در آغاز، میان‌ اندیشه و تاریخ آن تمایز می‌نهد و با توجه به این تمایز، به یکی از پیش‌نیازهای‌ روشی در…

حکومت اسلامی و ضرورت تدوین الگوهای جامع (با تطبیق بر حوزه زنان)

با درنظرگرفتن همزمان دو عنصر «حجیت» و «کارآمدی» در معرفت دینی، معرفت دینی به همان اندازه که باید ناب و خالص بوده و از سرچشمه های وحیانی سیراب شده باشد، باید اقتضائات عصری را نیز درنظر داشته، برای اداره زندگی انسان در بعد فردی و اجتماعی راهکار ارائه کند. ازاین…

دین و علم مدرن : پژوهشی پیرامون نسبت و چالش های علم و دین در عرصه عینیت(۱)

دین و علم مدرن : پژوهشی پیرامون نسبت و چالش های علم و دین در عرصه عینیت(۲)

حکمت متعالیه زیر ذره بین سیاست

تکوین حکمت متعالیه از صدرالمتألهین تا امام خمینی

صدر الدین شیرازی و امام خمینی،برجسته‌ترین فیلسوفان‌ حکمت متعالیه‌اند.صدرا دارای آثار متعدد و نظام‌دهنده به این حکمت‌ است و امام،پیرو،مدرس و مفسر توانمند آن.این دو،وجوه اشتراک‌ بسیاری دارند؛از جمله اینکه هر دو در عین اشراف بر برهان،دستی گشاده‌ در عرفان و اشراق دارند و از سویی با کلام و قرآن…

بسط فلسفه سیاسی متعالیه

در این مقاله تلاش شده است دیدگاهها و تلقی ها درباره حکمت سیاسی متعالیه بررسی و بازخوانی شود. در این زمینه دو تلقی از یکدیگر بازشناخته شده است: امتناع حکمت سیاسی متعالیه و امکان حکمت سیاسی متعالیه. این هر دو نظر، بیش از آنکه مستند به آثار صدرالدین شیرازی باشند،…

اندیشه سیاسی اسلام در ایران پس از انقلاب اسلامی

طبقه بندی علوم از دیدگاه صدرالمتالهین و امام خمینی(ره)

هرگونه اقدام در جهت طراحی نقشه علمی جمهوری اسلامی ایران از یک سو مستلزم بازگشت به مبانی اسلامی در ساحت طبقه بندی علوم و از سوی دیگر، تبیین فلسفه تعلیم و تریبت مبتنی بر آموزه های اسلامی است. در مقاله حاضر سعی کرده ایم در یک بررسی تطبیقی، دیدگاه دو…

سیاست متعالیه و دولت هادی در اندیشه صدرالمتالهین

حکمت سیاسی متعالیه، مکتبی خدامحور است. در این مکتب، خداوند متعال، حضور جدی و اصلی در متن زندگی فردی و اجتماعی دارد. عناصر جدی هستی در این تفکر عبارتنداز: خدا، انسان و طبیعت. نظریه دولت هادی، برآمده از مکتبی غایت دار و هدف محور است.

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۲

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۱)

دین در لباس اسطوره : شرق شناسان و امام حسین (ع)

نظریه‌پردازی‌های روشن‌فکرانه درباره روند «غرب‌شناسی عالمان شیعه»

بیش‌تر تاریخ معاصر ایران از دو سده پیش تا کنون، به دلایلی با خامه روشن‌فکران رقم خورده است. آنان به گونه‌ای تاریخ سیاسی معاصر را تبیین کرده‌اند که تأثیر روشن‌فکری در آن، کلیدی و محوری بنماید و پدیده رقیب؛ یعنی اصول‌گرایی که در حقیقت جریان محوری تاریخ معاصر بوده است،…

سهم بنی امیه در گسترش اسلام و تمدن اسلامی؟

نقش جذب نخبگان در تمدن اسلامی عصر عباسیان

عوامل متعددی در شکوفایی تمدن اسلامی در دوران طلایی آن نقش داشته اند که جذب نخبگان علمی توسط دولت های مسلمان، از جمله آنهاست. این تحقیق می کوشد فرآیند مذکور را در دولت عباسیان بررسی کند. این دولت از مهم ترین قدرت های مسلمان و پیش گام جذب نخبگان در…

جغرافیدانان مسلمان و تمدن اسلامی

ظهور اسلام در سرزمین عربستان موجب شد که مسلمانان با یافتن هویت دینی موقعیت برتری نسبت به دیگر مسلمانان به دست آورند. ابتدا عربستان و در قرن دوم و سوم بغذاد مرکیت علمی پیدا کرد. در قرون چهارم و چنجم گسترش اسلام در شرق به وسیله جغرافیدانان صورت پذیرفت. علاقه…

دایره المعارف فرهنگ و تمدن اسلامی

درباره فرهنگ اسلامی کتاب های متعددی از سوی دانشمندان مسلمان و اسلام شناسان غربی تألیف گردیده و تعدادی از آنها هم به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. اما کمتر کتابی به طور کامل و جامع به جنبه های مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخته است. دایرة المعارف فرهنگ…

تمدن اسلامی

مقاله ابتدا به توانمندی ها و نقش محوری زبان عربی، خصوصاً بر نقش فرهنگی آن از صدر اسلام تا عصر حاضر اشاره می کند. سپس بر این تاکید می شود که اسلام تنها نظامی صرفاً اعتقادی نیست، بلکه نظامی حکومتی، اجتماعی، حقوقی، فکری و هنری است که در آن مذهب…

قرآن و شیوه اصلاح فرهنگ

دراین نوشتار، نویسنده پس از تعریف مهندسی فرهنگی، برضرورت اصلاح فرهنگ به عنوان یکی از محورهای عمدة مهندسی فرهنگی، تاکید می کند، سپس از الگوی گیری از روش اصلاحی قرآن سخن می گوید، آنگاه ماهیت روش اصلاحی قرآن را توضیح می دهد، درادامه ویژگیهای شیوه اصلاحی قرآن را به دوسته…

نسبت دین و فرهنگ ازنگاه قرآن

چکیدهیکی از عوامل مهم و بسیار تأثیر گذار در مهندسی فرهنگی کشور، روشن سازی جایگاه دین در مهندسی فرهنگی است. بر این اساس در این نوشتار نسبت دین و فرهنگ به بحث و بررسی گذاشته شده است. نویسنده تعیین معنای دین و فرهنگ، قلمرو دین و فرهنگ و خاستگاه این…

بررسی دیدگاه های فلسفه اجتماعی آیت الله سید محمدباقر صدر (۱۳۱۳-۱۳۵۹ ه ش)

نوشتار حاضر به توضيح ديدگاه هاي فلسفه اجتماعي آيت اله سيد محمد باقر صدر، نظريه پرداز برجسته اقتصاد، فلسفه و فقه اسلامي/ شيعي معاصر مي پردازد. از ايشان مکتوب مستقلي در زمينه فلسفه اجتماع و يا فلسفه تاريخ موجود نيست؛ ولي آراي اجتماعي او را مي توان در ذيل آثار…

قرآن و مهندسی فرهنگی

تعبیر مهندسی فرهنگی، در ادبیات علمی و اجتماعی ما از پیشینه ای طولانی برخوردار نیست. بلکه می توان تولّد آن را در دهه های اخیر جستجو کرد. البته این تولّد نوین به ساختار ترکیبی واژة «مهندسیِ فرهنگی» مربوط می شود چه این که هر یک از این دو واژه ـ…

دین و تمدن در گذار تاریخ (رویکردی راهبردی و تمدنی به مهدویت)

در جهان معاصر و در پی تجدید حیات اندیشة اسلامی، که یکی از دستاوردهای انقلاب مبارک اسلامی در ایران است، توجه به موضوع مهدویت در حکم عصارة کتاب خداوند و عترت پیامبر اکرم(ص) و قلة بعثت انبیای عظام(س) به طرز چشمگیری رو به افزایش است. این جریان به توجه به…

دین و تمدن

دراین مقاله به بررسی مفهوم «دین» و «تمدن»، نسبت ورابطه این دو با یکدیگر و تبیین نقش «دین» در تکوین «تمدن» پرداخته شده است. چنان که می دانید «دین» حقیقتی متعالی و مجموعه ای از قوانین و برنامه هاست که غایت آن تکامل وکامیابی بشر است. «تمدن» نیز مقوماتی دارد…