مولفه های اجتماعی در تمدن اسلامی

نقش نور الدین زنگی در گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی

نورالدین محمود بن زنگی در شهرهای مختلف قلمرو خود از جمله حلب و دمشق اقدام به تاسیس بیمارستان نمود و موقوفات قابل ملاحظه ای برای اداره آنها اختصاص داد که مهم ترین آنها بیمارستان نوری دمشق بود. این بیمارستان پس از نورالدین به حیات علمی خود ادامه داد و به…

بررسی جایگاه تعامل تمدنی حوزه‌های علمیه شیعه در جهان اسلام

گفتمان حوزه و جهان اسلام از زاویه‌های گوناگون درخور بحث و بررسی است، اما ساحت تعاملی و تمدنی این نهاد علمی در جهان اسلام، کم‌تر موضوع پژوهش قرار گرفته است . در این نوشتار هدف آن است تا با رویکردی تاریخی و روشی توصیفی -تحلیلی موضوع به صورت کلی تصویر…

تمدن سازی انبیای ابراهیمی؛ فتنه ها و راهکارها (مطالعه موردی: حضرت موسی(ع))

موضوع تمدن سازی در حکومت های انبیا همواره از موضوعات مهم و چالش برانگیز در حوزه فرهنگ و تمدن بوده است. بیتردید، بررسی مصداق های تاریخی این مقوله، کمک شایانی در شفافیت موضوع و نظریه پردازیها دارد. قرآن کریم برای موسی(ع) دو ویژگی دانایی و توانایی را به کار برده…

جهانگردی و وجهه ملی : طراحی مدلی مفهومی برای بهسازی وجهه ملی از طریق جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران

در جهان امروز، کشورها افزون بر آگاهی از نقش وجهه در رونق جهانگردی، با تاکید بر ابعاد سیاسی و فرهنگی این پدیده، از ظرفیت آن به منظورِ معرفی بهینه و بهبود وجهه ملی خود نیز بهره های فراوانی می برند. تحقیقات اخیر نشان داده است که وجهه ملی هر کشور…

مدخل إلی الفکر الاجتماعی الدینی المعاصر فی إیران (۳)

شخصیه المرأه فی ظل الإسلام

منطق تحول علوم انسانی در تمدن اسلامی

این گفت و گو را پیرامون تحول علوم انسانی در ایران با محقق سختکوش و صریح الکلامی پی گرفته ایم که به سبب پیشینه علمی . پژوهشی خود نگاه موشکافانه به سیاست و تاریخ را به عنوان دو عنصر جدا نشدنی از هم مسیری برای روشننگری حقیقت ناب و نظریه…

مکتب سیاسی اسلام: ضرورت و چیستی نظام سیاسی اسلامی

اینکه نظام سیاسی چیست و چه تعریفی دارد، خود از مقولات مغشوش و مناقشه برانگیز است. اولا مراد از تعریف آن چیست؟ ثانیا مراد از نظام سیاسی، دین اسلام است؟ نظام سیاسی پیامبر است؟ یا نظام سیاسی تاریخ مسلمانان است؟ در واقع به سادگی نمیتوان آن را تعریف کرد، زیرا…

کاربردهای امنیتی انسان شناسی حکمت متعالیه

علوم انسانی اسلامی و بومی در گرو بهره برداری از فلسفه اسلامی به جای فلسفه های غربی است. حکمت متعالیه، از ظرفیت خوبی برای ورود به عرصه علوم انسانی برخوردار میباشد. علوم و مطالعات امنیتی، در سال های اخیر، در کشور ما از رونق خوبی برخوردار شده، اما تلاش درخور…

مسائل فقه سیاسی

پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی، وظایف جدیدی را متوجه نظام علمی کشور، اعم از حوزه و دانشگاه، کرد. آنچه در چند سال اخیر، با عنوان اسلامی‌سازی و بومی‌سازی علوم انسانی از آن یاد می‌شود، در زمرة همین مسائل است. در حوزة دانش سیاسی نیز انتظار تحولاتی جدی و…

انقلاب اسلامی و تکاپوهای سلطه گرایانه آمریکا

دستاورد سیاسی انقلاب اسلامی، پایان سلطه آمریکا بر ایران و دستیابی ایران به استقلال سیاسی بود. بازخوانی این تجربه از منظر تحقق اهداف انقلاب اسلامی در سطح جهان اسلام و نظام بین الملل، هدف اصلی این مقاله است. به نظر می رسد این تجربه، نه تنها، مهم ترین راه کار…

فلسفه امنیت از دیدگاه امام خمینی(ره)

فلسفه امنیت از دیدگاه امام خمینی (ره), پرسش اصلی مقاله حاضر است. ایشان در هیچ یک از آثار خود بحث مستقلی را در خصوص امنیت مطرح نکرده است. از این رو, نگارنده این پرسش را به روش استنباطی پاسخ داده است. تکیه اصلی روش استنباطی بر فهم و تجزیه و…

رنسانس شیعی: توسعه ایرانی – اسلامی

معمولاً وقتی نام رنسانس به میان می‌آید، ذهن‌ها متبادر به قرن‌های چهارده و پانزده میلادی، یعنی رنسانس اروپایی می‌شود، این در حالی است که می‌توان به دو نوع رنسانس دیگر نیز در کنار رنسانس اروپایی اشاره کرد: یکی رنسانس اسلام سنی و دیگری رنسانس اسلام شیعی.

تبیین تطورات سیاسی تصوف و نسبت آن با تشیع

تصوّف در جهان اسلام دارای خاستگاه تسنّن است و به مثابه جریانی اجتماعی، از قرن دوم به بعد شکل می گیرد. در بسیاری از موارد، بنا به دلایل متعدّدی، این جریان از جانب حاکمیّت سیاسی وقت، مورد حمایت قرار گرفته است. به رغم این، تشیع به دلیل برخی اشتراکات آموزه…

تاریخ از دو منظر تفکر دینی و تفکر مادی

از آنجا که تاریخ بستر پرورش و رشد انسان می باشد، یکی از منابع مهم هویت او تلقی می شود. اینکه با چه رویکردی به تاریخ بنگریم، نتایج متفاوتی از آن دریافت می کنیم. رویکرد دینی و رویکرد مادی، دو نگرش کلی و اساسی به تاریخ هستند که تفاوت های…

انقلابی دیگر در انقلاب های مدرن و انقلاب اسلامی: مقایسه ی رابطه ی فلسفه و انقلاب ایران

حجت الاسلام رهدار، از جمله افرادی است که در زمینهی تاریخ و فلسفه ی انقلاب اسلامی، چندین سال است که در حال مطالعه و پژوهش می باشد. وی دارای تحصیلات درس خارج فقه، و نیز کارشناسی ارشد علوم سیاسی از مؤسسهی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم و تحصیلات دکتری علوم سیاسی…

تکامل انقلاب: تغییرات اساسی انقلاب اسلامی در دهه ی چهارم

متن پیش رو، حاصل گفتگوی ما با استاد احمد رهدار در زمستان 1387 است. این متن قرار بود در ویژه نامه انقلاب اسلامی سوره منتشر شود، که پاره ای مسائل مانع انتشار آن شد. محتوای بدیع و غنی این مصاحبه باعث شد که ترغیب شویم تا آن را در معرض…

خطبه اللمّه – سندها و مکانتها عند الشیعه

جاءت الخطبه الفدکیه أو خطبه اللمّه، کردّ فعلٍ من السیده الزهراء سلام الله علیها لما فعله الخلیفه الأول بشأن فدک، و لکنها کانت تشیر دوماً إلى مفهوم أکبر و نطاقٍ أوسع من صرف المطالبه بأرض فدک. کان الرسول صلی الله علیه و آله و سلم قد ملکها عن طریق الفتح…

درآمدی بر حقیقت و عینیت تاریخی در نهج البلاغه

حقیقت وعینیت تاریخی دو مولفه مهم فلسفه انتقادی تاریخ محسوب می شوند. امکان دست یابی به حقیقت تاریخی و میزان عینی بودن گزاره های آن، در مکاتب مختلف فلسفی و تاریخی بسته به نظام فکری، دیدگاه نظری و رویکرد روشی آن ها تعریف های مختلفی دارد و میزان خاصی از…

بررسی انتقادی دیدگاه ابن تیمیه درباره فرماندهی خلفا در سرایا

ابن تیمیه که آرا و آثار او پشتوانة اصلی وهابیت است، در گزاره­ای مدعی شده است که دو خلیفه نخست، در سریه­های متعددی سمت فرماندهی داشته­اند و امیرالمؤمنین علی(ع) جز در یک مورد، هیچگاه چنین نقشی را عهده­دار نبوده است. البته واکاوی منابع اهل سنت نشان می­دهد که تمام سریه…

راز ماندگاری پیام عاشورا؛ تحلیل ارتباطی سیره معصومان(ع)

شناحت الگوبرداری و صیانت از سیره اهل بیت علیهم السّلام برای ماندگاری و انتقال پیام عاشور به آیندگان, وظیفة همگان است. رسیدن به فهم بهتر و جدید از این مهم را می‌توان به کمک شاخه‌ای از علوم اجتماعی؛ یعنی دانش ارتباطات و مدل‌های آن» کسب نمود. در این نوشتار پس…

دیدگاه طالبوف تبریزی درباره دو رویه تمدن غرب

عبدالرحيم بن شیخ ابو طالب نجار تبریزی، از روشنفکران برجسته و پراثر عصر مشروطه خواهی ایران است. این نواندیش ایرانی یکی از پرکارترین متفکران ایران عهد قاجار است که در راه ترویج اندیشه های نو در ایران جنبش آزادیخواهی تلاش فراوانی کرد. طالبوف، طی عمر طولانی خود، دورانی را گذراند…

رابطه مولفه های تمدنی در تمدن اسلامی

حضور دين،با ويژگي‌هاي خود، مي‌تواند به طور علمي، از زاويه تأثيرش در جامعه مورد بررسي قرار گيرد.اگر دين جهاني حاكم باشد مي‌تواند از نفوذ نظام قبيله‌اي بكاهد و بر سرعت توسعه و امر تمدن بيفزايد. اسلام با عرب چنين كرد.

اندلس و تلألو تمدن اسلامی

حضور سپاه اسلام به فرماندهی طارق بن‌عزیز در سال 92 هجری مقارن با 712 میلادی در شبه جزیره ایبری یکی از درخشان‌ترین تمدن‌های بشری را رقم زد. اندلس مسیحی قبل از آن‌که در سایه‌سار حکومت اسلامی قرار گیرد همانند سایر کشورهای اروپایی قرون وسطی در جهل و تاریکی و توحش…

نقد و بررسی نظریه توین بی در فلسفه تاریخ

پژوهش های فلسفی تاریخبه دو شاخه«فلسفه نظری یا جوهری تاریخ» و «فلسفه تحلیلی یا انتقادی تاریخ» تقسیم میشود. فلسفه نظری تاریخ، الگویی از فلسفه مضاف به واقعیت ها است که در آن معنا و روند کلی جریان تاریخ مطالعه می شود. این مقاله به نقد دیدگاه توین بی می پردازد.…

بدون علوم انسانی اسلامی به تمدن مستقل نمی رسیم: دیدگاه های دکتر غلامعلی حداد عادل درباره پالایش علوم

مراد از علوم انسانی، به سعادت رسیدن انسان است. در این صورت باید بگوییم این سعادت تابع تصوراتی است که ما از انسان داریم. تصوری که از انسان در جهان‌بینی الهی هست با تصوری که از انسان در جهان‌بینی مادی وجود دارد، متفاوت است. علوم انسانی الهی نمی‌تواند با علوم…

از کتابت تا وزارت (بررسی اهمیت و نفوذ کاتبان و دبیران در تمدن اسلامی)

ضرورت اداره و ثبت و ضبط اموال، خلیفه ی دو م را واداشت تا به پیشنهاد یکی از مرزبانان ایرانی، «دیوان » را پدید آورد. با شکل گیری چنین نهاد اداری، گروهی با تکیه بر سواد خواندن و نوشتن و دانستن حساب، در نظام های حکومتی آن روزگار پدید آمدند…

رد فرهنگ در حاشیه دو تمدن

نویسنده معتقد است تفاوتهای اصولی میان بنیان های مدنیت غربی و تمدن های شرقی وجود دارد و چیرگی تمدن معاصر و مدرن غربی، با توجه به شالوده های یونانی - رومی آن، سبب رونق این فرهنگ کهن به مثابه دستمايه و موضوع مهمی برای پژوهشهای آکادمیک شده است.