مزیدیان و نقش آنان در گسترش تمدّن اسلامی

مزیدیان یکی از حکومت های شیعی عراق بودند که در فاصلة میان سال های 350 تا 545 ه .ق برابر با 961 تا 1150م.، بر منطقة حلّه و پیرامون آن فرمان راندند. آنان که شاخه ای از اعراب بنی اسد به شمار می آمدند، نخست در محلی بین کوفه و…

کارکرد تمدن سازانه هجرت امام رضا(ع) به ایران

تاکنون تحلیل های گوناگونی از واقعه مهم هجرت امام رضا (ع) به ایران ارائه شده است. در این میان شاید آنچه تاکنون تا حدی مهجور مانده، هویت تمدن ساز این هجرت باشد. در این رویکرد، این هجرت مبارک، بر خلاف ظاهر تبعیدگونه آنکه خود در پس پرده ادعای تکریم اهل…

آرمان گرایی شیعی و نقش آن در تحقق نظام سیاسی – اجتماعی مطلوب؛ با تأکید بر تاریخ تشیع در ایران معاصر

آرمانها، همواره فاصله قابل توجهی با واقعیت های زندگی بشر دارند. کم کردن این فاصـله یکی از دغدغه های بزرگ متفکران و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است . تاریخ تشـیع در ایران ، یکی از بهترین نمونه ها برای بررسی این مساله است . این پژوهش با هدف بررسی…

فرهنگستان و میراث فکری مسلمانان

فاطمیان از منظر مورخان شرق جهان اسلام با تاکید بر عراق از قرن چهارم تا هفتم هجری قمری

در تاریخ سده های میانه، سرزمین های خلافت عباسی با جنبشی دینی، اجتماعی، فلسفی و سیاسی روبه رو شدند که از نظر قدرت سیاسی رقیب دستگاه خلافت بغداد گردید. اسماعیلیان؛ یعنی معتقدان به امامت اسماعیل بن جعفرu، پس از مبارزه ای طولانی در نقاط مختلف جهان اسلام، با تشکیل حکومت…

نقش زنان در بسط فرهنگ محرم و سوگواری در عصر ناصری

عصر ناصری در تاریخ معاصر ایران نقطة عطفی در بیداری افکار، توسعة علوم، و رسوخ اندیشه های نوین، و به تبع آن گسترش فعالیت های عمومی، به شمار می رود. با این حال زنان همچنان از حضور و نقش آفرینی درخور توانایی خود بی بهره بوده اند. آنان که بنا…

پیشرفت مدنی در جامعه عهد نبوی

جامعه مدینه که به کوشش پیامبر اسلام(ص) پدید آمد، آن چنان با پیشینه خود و نیز با آن چه در ذهنیت مردمان وجود داشت، متفاوت شده بود که اطلاق مدینه فاضله بر آن چندان دور از واقعیت نمی نمود؛ جامعه ای مبتنی بر ارزش های متعالی و دارای شاخصه های…

آئین و رسوم مهریه نزد برخی مسلمانان در سده اول و دوم هجری

«مهریه» به عنوان یکی از ارکان ازدواج، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است که از رسوم و شیوه های خاصی تبعیت می کند. هرچند این رسم از امور امضایی شریعت اسلامی است، اما تغییراتی در آن پدید آمد؛ تغییراتی چون میزان مهر و تعلق وجه آن به خود زن که…

بررسی رابطه فقه وسیاست درعصر پیامبر اکرم(ص)

دین اسلام دینی سیاسی است و فقه، یعنی علم مناسک و احکام آن نیز ناگزیر وجه سیاسی دارد، در نتیجه، منظومه احکام اسلامی (فقه) به گونه ای چینش شده اند که تحقق کامل آن ها جز در قالب تأسیس حکومت اسلامی مدینه میسر نمی شد اما به رغم وضوح در…

گونه شناسی مشاغل و پایگاه های درآمدی یادشده در دیوان های شعر فارسی قرن های هشتم و نهم هجری

مشاغل و پایگاه های درآمدی یکی از مؤلفه های تاریخ اجتماعی است که واکاوی گونه ها ، قلمرو، خاستگاه ها و ابعاد آن می تواند گوشه هایی تازه از زندگی مردم در گذشته را بنمایاند. بی توجهی نسبی منابع متعارف تاریخی به تاریخ اجتماعی زمینه ساز اقبال به دیگر منابعی…

بررسی تاریخی کارکرد ارتباطی هنر در اماکن مذهبی عصر قاجار

آثار هنری به کار رفته در اماکن مذهبی علاوه بر کارکردهای سازه ای، هنری و تاریخی دارای کارکرد ارتباطی نیز هستند. گستردگی پیام ها، تنوع مخاطبان و تعدد هنرها در اماکن مذهبی، بر اهمیت این کارکرد افزوده است. تحلیل تاریخی کارکرد ارتباطی هنرهای به کار رفته در اماکن مذهبی، به…

تفکر اجتماعی خوارج

خوارج اندیشه ای خودخواسته و منسجم درباره جامعه نداشته اند، ولی برخی از باورهای دینی و اخلاقی آنها آثار عمیقی بر صورت بندی رفتار ایشان در عرصه های اجتماعی داشته است. رویکرد اجتماعی خوارج را می توان هم در خاستگاه فرهنگی و شخصیتی و پیوندشان با طبقه قاریان، و زمینه…

مطالعه تطبیقی ویژگی های مشترک طراحی چهره های معنوی در تمدن های دینی (بودایی، مسیحیت، اسلام)

در تاريخ هنر و تمدن هاي ديني، همواره شــاهد ظهور آثار معنوي و روحاني هستيم که سعي در برقراري ارتباط انسان با عوالم ملکوتي دارند و يکي از بارزترين مصاديق آن چهره هاي معنوي است. چهرة انسان هاي وارسته مجالي براي نمايش روحانيت و معنويت در قالب تصوير انساني بوده…

گزارش کتاب هویت تمدنی: تولید و بازتولید تمدن ها در روابط بین الملل

کتاب هویت تمدنی: تولید و بازتولید تمدن ها در روابط بین الملل، ویراسته مارتین هال و پاتریک جکسون از مجموعه فرهنگ و دین در روابط بین الملل است. نویسندگان کتاب در گام نخست تلاش دارند تا مخاطب خود را به ارزشمند بودن تحلیل سیاست بین الملل بر حسب تمدن ها…

اعتدال­گرایی در گستره تاریخ تمدن اسلامی؛ یک بررسی مقدماتی

«اعتدال» واژه‌ای نوپدید در فرهنگ سیاسی ما نیست، ولی از جمله واژگانی است که به‌تازگی کاربرد فراوان یافته و وارد نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کشور شده است. این‌گونه واژگان اگر به‌درستی تبیین نشود و وفاق نسبی دربارۀ مفهوم آنها پدید نیاید، دشواری‌هایی را پدید خواهد آورد. «اعتدال» به‌عنوان یک ارزش…