نقش منابع معرفتی در تمدن ‌نوین اسلامی

بنیادی‌ترین مسأله در دست‌یابی به تمدن نوین اسلامی، نقش عقل، تجربه و وحی است. نظریه‌پردازان مسلمان، در راستای نقد تمدن غرب و دست‌یابی به تمدن اسلامی، به نظریه‌های گوناگونی از علم دینی دست‌یافته‌اند؛ این نظریه‌ها علی‌رغم نقد مبانی تمدن غربی، به خاطر ضعف در روش‌شناسی معرفتی خود، نتوانسته‌اند علم دینی…

نقش سازمان‌دهی اطلاعات در تحقق تمدن اسلامی

سازمان‌دهی اطلاعات و ارائه خدمات علمی بر اساس آن، از ابزارهای مهم در نهاد تولید علم جهان است. پندار عمومی این است که سازمان‌دهی اطلاعات صرفاً سرعت و دقت دسترسی به اطلاعات مورد نیاز جامعه را افزایش می‌دهد. اما بدون توجه به هستی‌شناسی و غایات خاص، نظام دادن به هیچ…

ملاحظاتی انتقادی بر مبانی نظری علم دینی از منظر علامه جوادی آملی

معنا، مبنا و پیشینۀ طبقه بندی علوم در تمدن اسلامی و ایده ای برای دستی‌ابی به طبقه بندی جدید علوم سیاسی

این مقاله به‌منظور پاسخ به یک سؤال اصلی و سه سؤال فرعی شکل گرفته است. سؤال اصلی عبارت است از اینکه چگونه می‌توان براساس دارایی‌های تمدنی در طبقه‌بندی علوم مبتنی بر علوم انساني اسلامی به طبقه‌بندی تازه و اولیه‌ای در حوزه دانش سیاسی دست یافت؟ و سه سؤال فرعی نیز…

فرایند تکامل اراده ی جهت یافته؛ یادداشتی درباره ی غایت علم دینی

با ظهور انقلاب اسلامی، نیاز به امتداد انقلاب در سطح ساختارها و نظام های اجتماع موجب شد جامعه ی علمی تلاش هایی را برای زمینه سازی این مهم آغاز کند. از آنجا که فرهنگستان علوم اسلامی قم در این راستا، در سطح فلسفه و علم، پیشتاز و صاحب نظر است،…

علم دینی راهبر ما برای زندگی مطابق نظر خدا است

گفت‌وگو با معاون تحقیق و پژوهش موّسسة مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام برای مصاحبه‌کننده تجربه‌ای جدید و ماندگار بود؛ مصاحبه کننده در نه ماه گذشته با بیش از سی صاحب‌فظر داخلی و خارجی دربارة علوم انسانی مصاحبه کرده است که در شماره‌های پیشین صدرا خوانده‌اید. اما هیچ یک از…

رابطه علم و فرهنگ، زیرساخت نظری تمدن اسلامی

تعاریف پوزیتیویستی از علم، رابطه فرهنگ و علم را یک رابطه بیرونی تعریف کرده و علم را مبرا از تأثرات فرهنگی می‌دانستند، اما تحقیقات و تأملات متعددی که درزمینهٔ جامعه‌شناسی و فلسفه علم انجام شده نشان‌دهنده حضور مؤثر فرهنگ در محتوای علوم حتی در علوم فنی و دقیقه است. پارادایم‌های…

تحلیلی انتقادی بر نظریه «امتناع علم دینی و تمدن‌سازی» با غلبه تفکرتئولوژیک و حوالت تاریخی مدرنیته

ازجمله رویکردهای قابل‌توجه در مخالفت با تمدن سازی و اسلامی سازی علوم، نگاهی است که با اتکا بر فلسفه پدیدار شناختی و رویکرد انتولوژیکی، تلاش می‌کند الزامات تمدنی مدرنیته را امر اجتناب‌ناپذیر و حوالت تاریخی دانسته و هرگونه تلاش در اسلامی سازی و بومی کردن علوم جهت مهندسی تمدن اسلامی…

پارادایم شبکه‌ای (پارادایم علم دینی و به‌مثابه پارادایم رقیب علوم انسانی موجود)

تولید علم دینی و علوم انسانی اسلامی نیازمند تعریف یک دستگاه معرفتی استنتاجی است تا بتواند با دریافت داده های توصیفی از منابع دینی، نظریه ها را که بیانگر رابطه معنادار میان مولفه های مختلف هستند با روش موجه تولید کند. پارادایم شبکه ای تلاشی برای ارایه نظام مند اصول…