سیمای جهانگردی در فرهنگ اسلامی

در دیدگاه اسلامی چه با رویکردی فلسفی و چه با رویکردی عرفانی سفر و جهانگردی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این نگرش سبب شده است تا مقوله سفر به عنوان یکی از مهمترین مفاهیم مطرح در فرهنگ برخاسته از این نوع نگاه در میان مسلمانان به شمار…

آدمیت و رفوکاری روشن فکری (بررسی و نقد دیدگاه فریدون آدمیت درباره نهضت مشروطه)

این نوشتار با بررسی و بازبینی دیدگاه‌ها و پژوهش‌های تاریخی ـ تحلیلی فریدون آدمیت درباره نهضت مشروطه، ارزش علمی و تحلیلی آنها را می‌سنجد و روشن می‌سازد که به‌رغم تصور رایج درباره وی، برخی از پیش‌فرض‌های تحلیل‌های تاریخی‌اش نادرستند و او در نقل و به‌کارگیری مواد تاریخی، کمابیش از دقت…

تشیع فلسفی: نقش فلسفه اسلامی در تکوین و تکامل عالم تشیع (۱)

در موضوع چیستی، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی در تکوین عالم تشیع، با دو مولفه اساسی روبرو هستیم که عبارتند از: فلسفه و تاریخ ایرانیِ تشیع و اسلام؛ پرسش از نسبت میان این دو مولفه. در واقع طرح فلسفی این مسئله، هدف اصلی این مقاله است.

از تاریخ تا اندیشه (بازنگری تاریخ فکر شیعه؛ پیش نیازها)

متن حاضر تلخیصی از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی‌ در نشست پژوهشی موضوعات تاریخ علم کلام است که در دانشکده علوم حدیث(قم) برگزار شد. وی در آغاز، میان‌ اندیشه و تاریخ آن تمایز می‌نهد و با توجه به این تمایز، به یکی از پیش‌نیازهای‌ روشی در…

یادنامه میرزای بزرگ (میرزا «برانداز» بود )

رفتارشناسی سیاسی میرزای‌شیرازی در اتاق رئیس پژوهشکده علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی باب مباحثه را باز کرد. آن سوی منازعه، «دکتر موسی نجفی» نشسته بود. او در رفتار سیاسی میرزای شیرازی نگاه «براندازانه» می‌بیند و او را آغازگر این مسیر توصیف می‌کند.

تحول و تطور جایگاه زن در جزیره العرب

در پژوهش حاضر، سیر تاریخی جایگاه زن و اینکه این موجود انسانی چه بوده وبه کجا رسیده مورد کنکاش قرار گرفته است. جزیرة العرب پیش از اسلام، انواع نظام های اجتماعی جامعه عربستان پیش از اسلام، زن در دوره جاهلیت، تعداد زوجات و شیوه های همسرگزینی، انواع ازدواج در نزد…

جریان روشنفکری و وارونه نویسی غرب شناسی عالمان شیعه در تاریخ معاصر ایران

از دو سده پیش تاکنون،بنا به دلایلی چند،تاریخ‌نگاری معاصر ایران،بیشتر با خامه جریان روشنفکری‌ رقم خورده است.این جریان،به‌گونه‌ای به تبیین تاریخ سیاسی معاصر ما پرداخته است که خود بتواند در آن نقش کلیدی و محوری را بازیگر باشد و جریان رقیب آن یعنی جریان دینی-که در حقیقت، جریان محوری تاریخ…

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۲

تشیع پسا کربلایی: تحولات شیعه در دوران حاکمیت بنی مروان و بنی عباس(۱)

سهم علمای شیعه در پایداری ایران مقابل روسیه

در فرایند ورود مستقیم علمای شیعه به عرصه سیاست، جنگ های ایران و روسیه را می توان مرحله ای مهم تلقی کرد. مهم ترین ویژگی این مرحله آن است که ورود علما به سیاست خارج از چهارچوب دولت بود و مجتهدان شیعه برای اولین بار با یک قدرت معارض برون…

مسیحیت در حد واسط دوره باستان و عصر جدید: مسیحیت و تاثیر آن در اندیشه فلسفی قرون وسطی

دین در لباس اسطوره : شرق شناسان و امام حسین (ع)

نظریه‌پردازی‌های روشن‌فکرانه درباره روند «غرب‌شناسی عالمان شیعه»

بیش‌تر تاریخ معاصر ایران از دو سده پیش تا کنون، به دلایلی با خامه روشن‌فکران رقم خورده است. آنان به گونه‌ای تاریخ سیاسی معاصر را تبیین کرده‌اند که تأثیر روشن‌فکری در آن، کلیدی و محوری بنماید و پدیده رقیب؛ یعنی اصول‌گرایی که در حقیقت جریان محوری تاریخ معاصر بوده است،…

سهم بنی امیه در گسترش اسلام و تمدن اسلامی؟

نقش جذب نخبگان در تمدن اسلامی عصر عباسیان

عوامل متعددی در شکوفایی تمدن اسلامی در دوران طلایی آن نقش داشته اند که جذب نخبگان علمی توسط دولت های مسلمان، از جمله آنهاست. این تحقیق می کوشد فرآیند مذکور را در دولت عباسیان بررسی کند. این دولت از مهم ترین قدرت های مسلمان و پیش گام جذب نخبگان در…

جغرافیدانان مسلمان و تمدن اسلامی

ظهور اسلام در سرزمین عربستان موجب شد که مسلمانان با یافتن هویت دینی موقعیت برتری نسبت به دیگر مسلمانان به دست آورند. ابتدا عربستان و در قرن دوم و سوم بغذاد مرکیت علمی پیدا کرد. در قرون چهارم و چنجم گسترش اسلام در شرق به وسیله جغرافیدانان صورت پذیرفت. علاقه…

تمدن اسلامی

مقاله ابتدا به توانمندی ها و نقش محوری زبان عربی، خصوصاً بر نقش فرهنگی آن از صدر اسلام تا عصر حاضر اشاره می کند. سپس بر این تاکید می شود که اسلام تنها نظامی صرفاً اعتقادی نیست، بلکه نظامی حکومتی، اجتماعی، حقوقی، فکری و هنری است که در آن مذهب…

اصول و ضوابط حاکم بر سیر تمدن‌ها

بررسی سیر تحولات جوامع و تمدن‌ها از شکل‌گیری تا زوال آنها نشان می‌دهد که جوامع در درون خود مدام در حال تغییر و دگرگونی هستند و بر اساس همین دگرگونی‌هاست که پویایی جامعه تحقق می‌یابد. البته در فرایند پویایی و تکامل جامعه، مسائل و مشکلاتی پدید می‌آید که جامعه را…