مهمترین ضرورت در بازسازی تمدن اسلامی، بازتعریف آن بر اساس دو منبع معرفت دینی اسلام یغنی قرآن و سنت است. مهمترین عنصر و مولفه تمدن ساز از نگاه قرآن، انسان است. بر این اساس با تاملی در قرآن، مبانی انسان شناختی تمدن در سه قالب اصل خلیفه اللهی و اصل فطرت اللهی و اصل کرامت الهی قابل کشف است. آبادانی جهان که بازتاب اخروی نیز داشته باشد از مصادیق بارز تمدن ساز بشریت است که این مهم بدون بهره گرفتن از دو موهبت عقل و علم امکان پذیر نیست. اصول عقل شناختی تمدن و اصول علم شناختی تمدن در ضمن رجوع به آیات، اموری هستند که به روش تفسیر موضوعی با رویکرد تمدنی در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه به دست آمد که، انسان به عنوان عامل اصلی تمدن ساز، دارای ویژگی عظیمی است که بدون آن تجربه تمدنی حاصل نمی‌شد. چنین موجودی با تمسک به دو موهبت خاص عنایت شده از خدا توان ایجاد تمدن را دارد و در صورتی که مستمسکی چون این امور نداشته باشد، انتظار ایجاد تمدن اسلامی از او بسیار بعید به نظر می‌رسد.