تمدن پژوهی از مهمترین شاخه‌های مطالعات اسلامی است که در طی آن به بررسی و شناخت تمدنی در ساحت‌های مختلف اجتماعی توجه می‌شود. مطالعه تمدن‌های گذشته از منظرهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار داده می‌شود. در این گونه تحقیقات، تطورات تمدنی مورد بحث و مداقه قرار می‌گیرد. در دوره معاصر مطالعات تمدن اسلامی دارای ماهیتی بین رشته‌ای شده و رویکرد‌های متعددی در حوزه تمدن‌شناسی پدید آمده است که از آن جمله می‌توان به رویکرد‌های تاریخی، جامعه‌شناختی، روانشناختی، جغرافیایی و رویکرد الهیاتی اشاره نمود. مسئله اصلی این گونه مطالعات ظرفیت سنجی رویکردهای مختلف می‌باشد. رویکردهای تاریخی، اجتماعی، دینی و تلفیقی در مطالعات تمدن اسلامی وجود دارد که در این تحقیق به هر کدام از آنها توجه شده و پیشنیه هریک به همراه مسائل و روش آن رویکرد مورد پژوهش قرار گرفته است. در مجموع باید گفت تمدن اسلامی مولفه چند وجهی است که به صورت ذاتی بین‌رشته‌ای بوده و در قلمرو مطالعات علوم انسانی و اسلامی جای دارد و تمامی این رویکردها در آن جای می‌گیرد. از میان این رویکردها در تحلیل تمدن اسلامی رویکردی اجتماعی بیش از همه در تمدن پژوهی مورد توجه می‌باشد. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که کاربرد انحصاری هریک از این رویکردها در مطالعات تمدن اسلامی تنها وجهی از وجوه چند لایه تمدن اسلامی را روشن می‌سازد. اما توانمندی تحلیل برای پوشش سایر ابعاد پیچیده مطالعات تمدنی را نخواهد داشت. در این تحقیق تلاش شده است تا با استفاده از روش تحلیلی، چگونگی کاربرد رویکرد های متفاوت در مطالعات تمدن اسلامی مورد نقد و تحلیل قرار گیرد.