گونه‌شناسی تمدنی جریان‌های فکری معاصر جهان اسلام

تاکنون گونه‌شناسی‌های متعددی از جریان‌های فکری جهان اسلام صورت گرفته، اما اغلب با رویکرد سیاسی یا مذهبی بوده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه‌ای در صدد پاسخ به این پرسش اصلی است که از منظر تمدنی چه رویکردهای کلانی را در جریان‌های فکری معاصر جهان اسلام می‌توان شناسایی کرد و ویژگی‌ها و وجوه تمایز اصلی این رویکردها از یکدیگر چیست؟ بنا بر یافته های این پژوهش، سه رویکرد «اسلام‌گرای تمدنی» «تمدن‌گرای اسلامی» و «تجددگرای اسلامی» در جریان‌های فکری معاصر از یکدیگر قابل تمایز است. رویکرد نخست، نقطۀ اتکای خود را بر اسلام قرار داده و با قرائتی دینی از تمدن به رابطه حداکثری دین و تمدن باور دارد. عامل اصلیِ انحطاط تمدن اسلامی را دوری از دین و راه احیای آن ‌را در بازگشت به دین دانسته و در مواجهه با تمدن غرب، رویکردی منفی و انتقادی دارد. رویکرد دوم، تلاش می‌کند با قرائتی دنیوی از دین، زمینۀ ارتباط و ایفای نقش تمدنی آن را فراهم سازد. چرا که عامل اصلی انحطاط را در نوع اندیشۀ دینی و راه احیا را در اصلاح آن و ارائۀ قرائتی این‌جهانی از دین می‌داند و در مواجهه با تمدن غرب نیز رویکردی گزینشی-انتقادی بر می‌گزیند. رویکرد سوم؛ با تمرکز بر تجدد، در صدد است با قرائتی مدرن از دین، زمینۀ ارتباط دین و تجدد را به مثابۀ تمدن مدرن فراهم سازد. عامل انحطاط را در ایستایی اندیشه و عقل و راه احیای آن را در بازخوانی دین بر اساس مولفه‌های تجدد می‌داند و در مواجهه با تمدن غرب ‌رویکرد گزینشی را ترجیح می‌دهد.


152paper مرتبط

  •  

    نام

  •   152

    دسته بندی نشده

  •   37

    ایران

  •   141

    فارسی

  •   1

    تاریخ اسلام

  •   14

    نقد و نظر

  •   3

    علوم سیاسی

  •   3

    آیینه پژوهش

  •   5

    تمدن نوین اسلامی

  •   1

    اخلاق در علوم و فناوری

  •   1

    خردنامه همشهری

  •   1

    آینه معرفت

  •   1

    تمدن نوین اسلامی در آیینه تقریب

  •   5

    مشرق موعود

  •   4

    گفتمان

  •   1

    تاریخ در آینه پژوهش

  •   1

    سیاست خارجی

  •   1

    رسانه جهانی

  •   4

    درس هایی از مکتب اسلام

  •   2

    کتاب ماه

  •   1

    گزارش و گفت و گو

  •   3

    معرفت

  •   1

    تحقیقات فرهنگی ایران

  •   1

    نشریه دانشگاه انقلاب

  •   1

    دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

  •   1

    بررسی های تاریخی

  •   2

    مکتب اسلام

  •   1

    پژوهشنامه تاریخی انقلاب اسلامی

  •   1

    مطالعات فرهنگ – ارتباطات

  •   3

    کتاب ماه تاریخ و جغرافیا

  •   1

    اطلاعات سیاسی – اقتصادی

  •   2

    حضور

  •   1

    نامه فرهنگ

  •   1

    مطالعات تاریخی

  •   3

    یغما

  •   1

    شیعه شناسی

  •   1

    فرهنگ و تحولات اجتماعی

  •   1

    مطالعات خاورمیانه

  •   1

    کتاب نقد

  •   1

    سوره

  •   1

    وحید

  •   1

    حق (مطالعات حقوقی و قضایی)

  •   4

    مطالعات ملی

  •   1

    مجلس و پژوهش

  •   1

    پژوهش های تاریخی

  •   1

    اقتصاد و جامعه

  •   2

    کیهان فرهنگی

  •   3

    مربیان

  •   1

    تحقیقات اسلامی

  •   1

    فردوسی

  •   1

    کلک

  •   1

    فقه و تاریخ تمدن

  •   1

    فرهنگ دیپلماسی

  •   1

    رهیافت انقلاب اسلامی

  •   2

    راهبرد

  •   1

    كیهان فرهنگی

  •   1

    معارف اسلامی(سازمان اوقاف)

  •   1

    پیام نو

  •   1

    دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

  •   1

    ایرانشهر

  •   1

    مطالعات قرانی

  •   1

    قبسات

  •   2

    پاسدار اسلام

  •   1

    فرهنگ پویا

  •   1

    رواق هنر و اندیشه

  •   8

    مطالعات بنیادین تمدن اسلامی

  •   4

    تمدن پژوهی

  •   1

    مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی

  •   1

    مطالعات اندیشه معاصر مسلمین

  •   1

    پژوهش های سیاست اسلامی

  •   3

    تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

  •   1

    اندیشه تمدنی اسلام

  •   2

    جستارهای سیاسی معاصر

  •   1

    رهنامه پژوهش

  •   1

    دین و ارتباطات

  •   1

    دکترین مهدویت

  •   1

    مسجد و مهدویت

  •   1

    پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی

  •   1

    تحقیقات تاریخ اجتماعی

  •   1

    قرآن،فرهنگ و تمدن

  •   1

    مطالعات راهبردی

  •   1

    پژوهش های قرآنی

  •   1

    اسلام و مطالعات اجتماعی

  •   1

    مطالعات فرهنگی اجتماعی

  •   1

    نظریه های اجتماعی متفكران مسلمان

  •   1

    حوزه

  •   1

    رهیافت های سیاسی و بین المللی

  •   1

    فصلنامه علمی نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان

  •   1

    فصلنامه راهبرد

  •   1

    اسلام و علوم اجتماعی

  •   2

    مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی

  •   37

    آسیا

  •   7

    پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

  •   1

    موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

  •   1

    پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

  •   4

    دانشگاه امام صادق (ع)

  •   1

    دانشگاه باقرالعلوم (ع)

  •   1

    جامعة المصطفی العالمیه

  •   9

    1397

  •   6

    1396

  •   3

    1392

  •   7

    1386

  •   7

    1394

  •   5

    1393

  •   2

    1382

  •   6

    1399

  •   7

    1398

  •   2

    1377

  •   7

    1387

  •   3

    1381

  •   3

    1379

  •   2

    1352

  •   3

    1384

  •   5

    1390

  •   5

    1378

  •   2

    1383

  •   6

    1385

  •   2

    1374

  •   1

    1370

  •   2

    1389

  •   4

    1388

  •   1

    1373

  •   1

    1348

  •   1

    1366

  •   6

    1380

  •   2

    1375

  •   1

    1347

  •   2

    1350

  •   1

    1372

  •   2

    1391

  •   1

    1376

  •   9

    1401

  •   6

    1400

  •   8

    1395

  •   1

    1403

  •   2

    1402