تمدن اسلامي دوران‌هاي متفاوتي را پشت سر نهاده است. صرف نظر از اين که اين ادوار چگونه و بر چه اساسي تقسيم شود، مسلم است که نبايد با ادوار تمدن غربي مقايسه و زمان‌بندي و موجود در مراحل مختلف تمدن غربي، از دوران روم تا قرون ميانه و عصر جديد، بر ادوار تمدن اسلامي تحميل شود. آنچه در اينجا ارائه شده تنها «نگاهي» به ادوار تمدن اسلامي است، نوعي تقسيم‌بندي که با شرايط تاريخي موجود در جهان اسلام طي چهارده قرن، طبيعي به نظر مي‌رسد. مي‌توان در باره هر يک از اين ادوار، بيش از اين سخن گفت و در ضمن اگر ميان شرق و غرب دنياي اسلام تفاوتي هست، آشکار کرد. در پايان بحث، روي الگو صفوي تأکيد خاصي صورت گرفته است. اگر قرار باشد، تمدن اسلامي جديد دست‌کم بخشي از آن، در حوزه ايران شکل بگيرد، در عين حال که نياز به نوعي همگرايي با جهان اسلام دارد، مي‌تواند روي الگوي صفوي تکيه شود. در اين باره در ادامه توضيحاتي آمده است.