نامه تاریخی امام خمینی(ره) به گورباچف در واقع تداوم گفتمان انقلاب اسلامی است؛ زیرا انقلاب اسلامی تنها یک حرکت سیاسی که منجر به تأسیس یک نظام سیاسی شود، نبود؛ لذا این نامه می‌تواند نشان‌دهنده اهداف و مبانی اصلی انقلاب اسلامی باشد. انقلاب اسلامی ایران، انقلابی فرهنگی، فکری و معرفتی است؛ انقلابی که از ابتدا قصد داشت تا نگاه و معرفت جدیدی را در جهان مطرح و نظام‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را بر اساس این نگاه جدید بنا کند. این رویکرد که خاستگاه آن ایران و پایگاه تمدنی آن است، زاویه و نگاه جدیدی را مقابل همه جهانیان گشود و پیام اصلی انقلاب اسلامی را منتقل می‌کند. میشل فوکو، فیلسوف و متفکر فرانسوی، نیز معتقد است که انقلاب اسلامی ایران مردمی بوده و نگاهی معنوی، دینی و فرهنگی را وارد سیاست کرده و بر این اساس سیاست آن متمایز و متفاوت از نظام‌های سیاسی دیگر نقاط جهان و بر مبنای اخلاق و دین خواهد بود.حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی که حامل و به تعبیر خودشان تعلیم‌دهنده نامه امام خمینی(ره) به گورباچف بود، بیان ارزشمندی ارائه داد که در راستای گفتمان انقلاب اسلامی است. ایشان فرمود: «امتیاز و اهمیت شکل‌گیری گفتمان انقلاب اسلامی در آزادکردن علوم و معارف وحیانی بود؛ بدین معنا که اگر انقلاب ما حرف نو و تازه‌ای ارائه کرده، منشأ و خاستگاه آن در علوم و معارف وحیانی، معرفتی و فکری این پایگاه تمدنی است که باید احیا، تدوین و ارائه شود.»
از سویی دیگر، ملاصدرا در کتاب «ایقاظ النائمین» تعبیر جالبی وجود دارد. صدرای شیرازی می‌گوید که هر انسان دارای دو تولد است. یکی تولد طبیعی و دیگری تولد معنوی که باید در ادامه تولد و حین زندگی طبیعی اتفاق افتد و تکمیل‌کننده تولد طبیعی باشد. انقلاب اسلامی نیز در فضایی شکل می‌گیرد که صرفا به ماده و تولد اول توجه می‌شده و نیاز به ورود به حوزه معنویات کاملا مشهود بوده است.
امام(ره) در این نامه به نکوهش مادی‌گرایی صرف که در تمدن غربی نهفته است پرداخته و به رهبر اتحاد جماهیر شوروی سفارش می‌کند که خود و کشورش را از قیود مادی رها کرده و مردم را به سمت فضایی غیرمادی مملو از توحید و تولد معنوی، هدایت کند. حضرت امام(ره)، گورباچف را به مطالعه آثار فیلسوفان بزرگ اسلامی مانند فارابی، ابن‌سینا، ملاصدرا، ابن عربی و سهروردی دعوت می‌کند. پیام این فیلسوفان این است که ماده و معنا باید در کنار هم موردتوجه قرار گیرند و مذهب‌ستیزی و دین‌گریزی کنار گذاشته شود.در اثری که شرحی بر نامه امام(ره) به گورباچف بوده و با عنوان «آوای توحید» توسط آیت‌الله جوادی‌آملی منتشر شده نیز این مطلب آمده که در منظومه اندیشه‌ای اسلام و انقلاب نباید تنها به فضاهای مادی توجه کرد؛ بلکه حرکت در جهت رفع نیازها و ضروریات زندگی، باید با نگاه به معنا و معنویت همراه باشد و البته اوّلیت با ایجاد شرایط زندگی مادی مناسب و سپس اولویت، حرکت به سمت معنا و معنویت است.
منبع: روزنامه اصفهان زیبا، سه شنبه یازدهم دی ماه ۱۴۰۳
