‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌در کنار مباحثی که در دو قرن معاصر در میان متفکران مسلمان درباره چگونگی مواجهه با تمدن غربی شکل گرفته دسته دیگری از مباحث تمدنی در میان متفکران مسلمان پدید آمده که در پی احیا و بازسازی تمدن اسلامی است. در این دسته، تعداد قابل توجهی از متفکران مطرح جهان اسلام دست به کار ارائه روش‌های فکری و عملی شده‌‌اند که نتیجه آن احیا و بازسازی تمدن اسلامی خواهد بود. پرسش اصلی پژوهش حاضر عبارت است از: مهم‌ترین نظریه‌های احیا و بازسازی تمدن اسلامی در قرن‌های 19 و 20 کدام است و هر یک از این نظریه‌ها چه ویژگی‌ها و چه تفاوت‌هایی با دیگر نظریه‌ها دارد؟ نگارنده در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل تطبیقی تاریخی، شرایطی را فراهم کرده است که در آن نظریه‌های احیا و بازسازی، احصا و هریک به مثابه یک کل ترکیب بندی شده با دیگران مقایسه شوند. نتیجه پژوهش حاضر این است که در طی قرن‌های نوزده و بیست، شش نظریه احیا و بازسازی تمدن اسلامی توسط متفکران مسلمان مطرح شده است که از میان آن‌ها چهار نظریه به دنبال احیا و دو نظریه به دنبال بازسازی تمدن اسلامی هستند. نظریه‌هایی که در پی احیای تمدن اسلامی هستند عبارتند از: احیای خلافت اسلامی، احیای اندیشه اسلامی، احیای سیستم اسلامی و احیای سنت اسلامی. نظریه‌هایی که به دنبال بازسازی تمدن اسلامی هستند عبارتند از: بازسازی سیستم تعلیم و تربیت اسلامی، بازسازی میراث اسلامی.