نظر به استیلاجویی تمدن غرب از یک سو، و بیداری اسلامی از سوی دیگر؛ ضرورت پژوهش در زمینه مبانی و مولفه‌های تمدن اسلامی، امری کاملا واضح است. و به دلیل کمبود منابع پژوهش لازم در جامعه اسلامی به ویژه در زمینه مولفه‌های تمدن و اساسی بودن این مساله در تحقق اهداف مادی و معنوی جامعه در این پژوهش به مولفه‌های تمدن بر مبنای نهج البلاغه پرداخته خواهد شد. نهج البلاغه، مجموعه‌ای از عمده‌ترین مباحث و معارف اسلامی است و همه آنچه برای یک انسان مسلمان و یک جامعه اسلامی لازم است در نهج البلاغه آمده است. از توحید و عقاید اسلامی و اصول دین تا اخلاق و تهذیب و تزکیه نفسانی، سیاست ملک داری و کیفیت اداره صحنه‌های عظیم و فعالیت اجتماعی، تا تنظیم روابط اخلاقی و خانوادگی، جنگ و سیاست و حکمت و علم و…. لذا در این پژوهش سعی شده است برخی از مولفه‌های تمدن اسلامی نظیر عدالت ورزی، عقلانیت و خردورزی، چگونگی تولید، توزیع، مصرف و مسئولیت همگانی از دیدگاه نهج البلاغه بررسی شود. نتیجه این که برای زمینه سازی تمدنی جهانی باید مدلی از فرهنگ و تمدن اسلامی را مدنظر قرار دهند که در منابع دینی از جمله نهج البلاغه بیان شده است. مولفه‌های مورد تاکید امام علی(ع) عدالت ورزی و خردورزی در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی است و یا چگونگی تولید، توزیع و مصرف در نظام اقتصادی اسلامی و امر به معروف و نهی از منکر در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی به عنوان مسئولیت همگانی می‌توان رشد و کمال جامعه متمدن را تضمین نمود. و اگر تمدنی عاری از این مولفه‌ها باشد اعتباری از نظر اسلام ندارد. روش این پژوهش به صورت تحلیل محتوا و طبقه‌بندی مولفه‌های تمدنی است و با استفاده از کتابخانه و فیش‌برداری در پنج فصل تدوین شده است.