واژه تمدن در علوم اجتماعی از واژه هایی است که در تحلیل های تاریخی ـ اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد. تمدن ها براساس نوع تکوین، اشکال مختلفی دارند و هر یک دارای ویژگی هایی هستند که می توان به وسیله آن، تمدن ها را از یکدیگر بازشناخت و تقسیم بندی نمود. یکی از این تمدن ها، تمدن اسلامی است که مبتنی بر جهان بینی اسلامی است. درباره مفهوم تمدن؛ دهخدا در کتاب لغت نامه، تمدن را تخلّق به اخلاق اهل شهر و انتقال از خشونت و همجیه (سخن غیرمصطلح، وحشی گری) و جهل به حالت ظرافت و اُنس و معرفت دانسته و در بیشتر موارد، تمدن را دارای خصیصه مولد بودن برشمرده است. فاطمه جان احمدی در کتاب «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» نیز درباره مفهوم تمدن اسلامی آورده است؛ تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همه مؤلفه‌های آن بر محور اسلام می‌گردد... بدین ترتیب، تمدن اسلامی از همه ویژگی‌های تمدن الهی در چهارچوب آموزه‌های قرآنی و متکی بر سنت پیامبر اکرم (ص) برخوردار است و مؤلفه‌های آن دین، اخلاق، علم، عدالت، قوانین، مقررات، اصول دینی و غیره است. لزوم تمدن اسلامی از صدر اسلام، همزمان با تشکیل حکومت اسلامی احساس شده و در زمان پیامبر اعظم ص سعی شد تا مردم از راه افراط و تفریط، دور و مشی اعتدال پیشه نمایند که برای رسیدن به این مهم با تشکیل حکومت اسلامی به مرکزیت مدینه و با استفاده از قدرت حاکمیت و همزمان با توسعه قلمرو اسلام، تمدن اسلامی پی ریزی و اجرایی شد و تاکنون با فراز و فرود حکومتهای دینی، دچار قوت و ضعف شده و در بسیاری از مقاطع تاریخ، حتی اصل حکومت اسلامی نیز دچار نسخ شده است، تا آن که در سال1357ه. ش با اراده ملت ایران و رهبری هوشمندانه معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ره حکومت اسلامی دگربار تشکیل گردید و در جغرافیایی به وسعت ایران اسلامی با حاکمیت فقیهان متاله آغاز گردید که از همان ابتدا، ابتنا بر احیای تمدن اسلامی داشت، لکن باز نیز بدخواهان ایجاد مانع نموده و با تحمیل جنگ و ترور، سعی کردند مانع از رسیدن به موفقیت این نظام گردند تا آن که در سال‌های اخیر با رهبری حکیمانه رهبر معظم انقلاب و قدرت گرفتن نظام مذکور، گفتمان تمدن سازی نوین اسلامی دگربار مطرح گردید و بنا بر انتظار معظّمٌ له، می‌باید جوانان و دانشگاهیان در این حوزه ورودی وسیع و هُشیارانه داشته باشند. چه اینکه به فرموده حضرتشان مصداق عینی و خارجی برای پیشرفت با مفهوم اسلامی آن، ایجاد تمدن نوین اسلامی است. تمدنی که به فرموده امام راحل (ره) " دو بخش دارد: یک بخش، بخش ابزاری است؛ یک بخش دیگر، بخش متنی و اصلی و اساسی است. به هر دو بخش باید رسید.". (رنجبر، علیرضا، 1392: ص 130) رسیدن به این تمدن آنی و یکباره نبوده و به فرموده رهبر معظم انقلاب طی مراحلی را لازم دارد: انقلاب اسلامی (که در سال 57 به وقوع پیوست)، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت، تمدن سازی نوین اسلامی. در این مراحل ترتب معنا داشته و تا گذر از یک مرحله صورت نگیرد، تحقق مرحله دیگر میسر نخواهد بود و گذر از هر مرحله محقق نخواهد بود، مگر با شناخت مولفه ها و شاخصه های آن مرتبه و آگاهی از نحوه ی اثرکرد آن مراتب بر یکدیگر. لذا در پژوهش حاضر، شناخت مولفه ها و شاخصهای دولت اسلامی و تمدن نوین اسلامی و نحوه ی اثرکرد این دو مرتبه را بر یکدیگر نظر داشته و تلاش خواهد شد با روش توصیفی _ تحلیلی و با مراجعه به کتب مختلف و جمع آوری اطلاعات، شاخصه های دولت و تمدن نوین اسلامی از منظر عقل و نقل و نحوه ی تعامل آنها با یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد. مشخصا نتایج این پژوهش در پیمودن مسیر انقلاب اسلامی بسیار راهگشا و برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی از رهگذر دولت سازی اسلامی، یافته های نظری و عملی در خور توجهی را به ارمغان خواهد داشت.