مفهوم تمدن در اندیشه غربی فقط شاخص‌های مادی مانند: صنعت، فنّاوری، نظم، قانون بهداشت مانند آن است، اما مکتب اسلام علاوه بر شاخص‌های مادی دارای شاخص‌های معنوی و فرهنگی است مانند: هدفمندی زندگی، ایمان به اسلام و معاد، فضائل اخلاقی انسانی، عدالت، محبت، انفاق، ایثار و احکام اجتماعی، سیاسی اقتصادی و .... . از منظر قرآن کریم جوامعی که به این شاخص‌ها ملتزم باشند پایدار و سیر تکامل و سعادت را پیش خواهند گرفت و هر جامعه‌ای که بر این شاخص‌ها پشت پا بزند به‌صورت طبیعی محکوم‌به شکست و سقوط خواهد بود. این رساله علاوه بر استخراج شاخص‌های معنوی و فرهنگی تمدن اسلامی از آیات قرآن کریم به شاخص‌های سنجش آفات تمدن از نگاه قرآن پرداخته است. در این رساله از روش‌ استنطاقی به کار گرفته و موضوعات مختلف آن به قرآن عرضه شده و پاسخ خود را از آن گرفته است. و همچنین از بررسی و تحلیل مفهومی استفاده‌شده از معیارهای شاخص سازی، شاخص‌های مثبت و منفی از قرآن استخراج‌شده است. شاخص‌ها بر اساس رفتارهای انسان در قرآن بیان‌شده، به دو دسته مثبت و منفی تقسیم‌شده است. رفتارهای مثبت از انسان‌ها مؤمن و رفتارهای منفی از افراد غیر مؤمن بروز می‌کند. یافته‌های که از این پژوهش به‌دست‌آمده است می‌توان آن‌ها را این‌گونه ذکر کرد: قوانین عموم (سنت‌های الهی) به دو بخش تقسیم‌شده است: (1)- «قوانین تکامل و حیات تمدنی جوامع» به این معنا که هر جامعه لازم و ضروری است که بر اساس این قوانین عمل کند تا اینکه رشد و تکامل یابد و اگر جامعه‌ای این قوانین را پشت پا زند و به آن عمل نکند از بین خواهد رفت. (2)- «قوانین سقوط تمدنی جوامع» که لازم و ضروری است جامعه از این قوانین پرهیز کند تا اینکه از سقوط و انقراض نجات پیدا کند. قرآن کریم با در نظر گرفتن جامعه انسانی و رشد و شکوفایی آن، «شاخص‌های سنجش ابعاد معنوی و فرهنگی تمدن» را موردتوجه جدی جوامع قرار داده است. چراکه بعد مادی از تمدن فقط قسمتی از نعمت خداوند متعال است که با بعد معنوی، آن را تکمیل کرده است. قرآن کریم در مورد ابعاد مختلف جامعه ازجمله فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شاخص‌های سنجش آسیب‌های تمدنی را مطرح کرده است که هر جامعه‌ای باید این شاخص‌ها را در نظر بگیرد وارد این چهارچوب معین‌شده قرآنی نشود، چون جامعه ازلحاظ تمدنی آسیب‌پذیر می‌گردد و این جامعه را از دیدگاه قرآن جامعه متمدن و پیشرفته گفته نمی‌شود، چراکه جامعه به سمت‌وسوی سقوط و انحطاط حرکت می‌کند.