تمدن یک پدیده ی اجتماعی است که محصول تفکرات نهفته در ورای آن است. دین مبین اسلام، از آنجا که از علم ذاتی و حق متعالی بر نظام هستی و به خصوص انسان، منبعث شده است و تمام لوازم و نیازمندی های انسان را در مسیر هدایت و سعادت برای او فراهم نموده است، لذا یقینا می تواند تمدنی متناسب با نیازهای انسان معاصر بیافریند. بن مایه واقعی تمدن سازی، به بهترین وجه در فرهنگ اسلام وجود دارد. به علاوه، مطالعه ی تاریخ تمدن اسلام به خوبی گویای آن است که هم پویایی مردم و هم فرایند شکل گیری آن در تمدن اسلام، ارتباط تنگاتنگی در عرصه اجتماع داشته است. از یک بررسی اجمالی از تاریخ اسلام از ابتدای امر تا به امروز اینگونه استنباط می شود که فرهنگ و تمدن اسلامی مسیری دقیق و روشن را طی کرده است. چنانچه که این حرکت عظیم جهانی از مرحله اول یعنی دعوت پیامبر (ص) آغاز و با ایجاد حکومت اسلامی در یثرب شروع شد و به تدریج بر جمعیت مسلمانان افزوده شده و قبایل یکی پس از دیگری بر گرد پیامبر جمع شده و باعث گسترش تمدن اسلام و جغرافیا و جمعیت مسلمانان شدند. اما به دلایل مختلف، از جمله استعمار و ظهور سلطه گران مدرن و غفلت های سرنوشت ساز خواص، تمدن پرشکوه مسلمانان را رو به افول گذاشت و فروپاشید ولی بار دیگر با انقلاب اسلامی ایران نوید شکل گیری آن جان تازه ای گرفت، تا جاییکه یکی از اهداف اساسی انقلاب، دستیابی به تمدن نوین اسلامی اعلام شد. رهبر معظم انقلاب در بیانیه مهم گام دوم انقلاب نیز، به لزوم توجه بیش از پیش برای تحقق مولفه های تمدن ساز پرداخته اند. از آنچه گذشت به دست می آید که در تمدن سازی اسلام تردید نیست، اما آنچه مهم و در خور دقت است، شناخت نقش مولفه های تمدن ساز برای عبور از موانع و مراحل این فرایند پیچیده و طولانی است که یکی از مهمترین آنها جمعیت و نقش آن در این عرصه است. به شهادت تاریخ، از دیرباز، موضوع جمعیت و مسئله مطلوبیت و یا عدم مطلوبیت افزایش نفوس، مورد توجه، قضاوت و بررسی صاحب نظرانی همچون، پیامبران عظام، فلاسفه، علمای اخلاق، سیاستمداران، علمای اقتصاد و دیگر اندیشمندان قرار داشته است.