دو مرکز علمی یعنی بیت الحکمه‌ی بغداد و دارالعلم قاهره که یکی در دوران عباسیان و دیگری در دوران حکومت فاطمیان در مصر تأسیس شده بودند بر تمدن اسلام و حیات مسلمانان تأثیر گذار بوده اند. بیت الحکمه‌ی بغداد با آزادی و تساهل مذهبی که در ابتدای تأسیس خود داشت، اجازه‌ی وورد افراد گوناگون با ملیت‌های مختلف به این مرکز علمی داده می‌شد و دانشمندان مختلف از نقاط گوناگون در کنار یکدیگر در بیت الحکمه به کار و فعالیت علمی مشغول بوده‌اند، دارالعلم قاهره نیز در ابتدا این گونه بود اما بعدها با محدودیت گذاشتن برای ورود افراد به این مرکز علمی، عملاً اجازه‌ی فعالیت به گروه خاصی (اسماعیلیان) داده شد و افراد با مذاهب گوناگون نمی توانستند و یا با رعایت کردن اصول خاصی اجازه فعالیت علمی و آموزشی در این مرکز را پیدا کردند و برای ورود به این مرکز علمی با محدودیت‌های خاصی روبرو بودندهدف ازپرداختن به این موضوع مقایسه ی این دومرکزعلمی بایکدیگروتاثیراتی که این دوبر تمدن اسلام گذاشته اندمی باشد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای است.