رساله حاضر علاوه بر مقدمه و نتیجه دو بخش اصلی را دربردارد. بخش اول خود جنبه مقدمه‌ای و به منزلهء مدخل در بحث اصلی و شامل دو فصل می‌باشد. در فصل اول علاوه بر طرح ضرورت بحث ، واژه‌های بکار رفته در موضوع و واژه‌های قرآنی مربوطه مورد بررسی قرار گرفته و به خصوصیات جامعه منحط و مترقی و کیفیت عذابهای الهی، اشاره گردید و به چند سئوال و شبهه پاسخ داده شده است . در فصل دوم که مربوط به سنن الهی در قرآن می‌باشد، با ذکر نمونه‌ها و صفاتی چند از این سنن، بدین بحث پرداخته‌ایم که سنن الهی جاری شده در جوامع سابق استثناپذیر نیست و در جوامع کنونی نیز جریان دارد. در بخش دوم، علل انحطاط تمدنها، بررسی شده است . فصول سه‌گانه این بخش به ترتیب به علل انحطاط در زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی اشاره کردند.