پس از ظهور اسلم در شبه جزيره عربي و گسترش نسبتا سريع آن در سرزمينهاي همجوار از جمله ايران، شام، مصر، مغرب و اندلس و در نتيجه تلقي انديشه هاي متعالي آن دين با انديشه هاي ملل مغلوب، بخشي از ظرفيت فرهنگي و تمدني اسلم با ميراث تمدني ديگر ملل در هم آميخت و تمدني بالنده و شکوفا پديد آمد که با فراز و فرود از سده اول تا هفتم هجري به حيات پر بار خود ادامه داد و زان پس بر اثر علل و عواملي چند دچار رکودي مزمن شد که از آن روز تاکنون همچنان تداوم يافته است.بررسي علل و عوامل شکوفائي اين تمدن از يک سو و تحليل علل و عوامل رکود آن از ديگر سو از دير باز مورد توجه پژوهشگران اين حوزه قرار گرفته که حاصل آن ارائه نظريات و ديدگاههاي گوناگوني در اين باره است. در اين ميان در حالي که گروهي بر آنند که اين تمدن بسان يک ماشين به سبب پيدايش موانع و مشکلتي از حرکت خود باز ايستاده و در صورتي که بتوان مشکلت و موانع پيش آمده را بر طرف ساخت، ديگر بار شاهد نوزائي و شکوفائي آن خواهيم بود، گروهي ديگر اما، از منظري کامل متفاوت بر اين باورند که دوران تمدن اسلمي به سر آمده و ديگر امکان بازآفريني آن وجود ندارد و اميد بستن بدان بي فايده است. زيرا آرزويي دست نيافتني و يا رؤيائي وهم آميز است. اين پژوهش بر آنست تا در يک نگاه علمي و مبتني بر شواهد تاريخي، در گام نخست روشن سازد که براستي کدام عوامل زير ساختي و شتاب زا موجب پيدايش آن تمدن درخشان شده و در گام بعدي روشن نمايد که کدام عوامل موجبات رکود آن را فراهم ساخته اند، تا از اين رهگذر پاسخ درستي به اين پرسش بيابد که آيا باز آفريني تمدن اسلمي ممکن است؟ و آيا ارائه الگويي از يک تمدن نوين که برخاسته از تمدن پيشين باشد، درست است يا خير؟