بر اساس مبانى شيعه، فلسفه تاريخ در جدال بين حق و باطل تحليل مى شود; جدالى كه با رويارويى خداى عزّوجلّ و ابليس شروع مى شود و حيات تاريخى خود را در تقابل «هابيل و قابيل»، «ابراهيم و نمرود»، «موسى و فرعون»، «حسين و يزيد»، «خمينى و محمدرضا» و... ادامه مى دهد. از اين رو، حق، در ذات خود با باطل در ستيز است، چه اين كه باطل نيز حيات خود را تنها در محو حق مى جويد. اين ستيز، دايمى است و گستره آن همه ابعاد حيات را مى پوشاند.