قیام تحریم تنباکو در سال 1309 هجری قمری نخستین حرکت توده وار و مردمی بوده که از از نظر اکثر مورخین ریشه اصلی و اصیل نهضت مشروطیت ایران و پایان عصر به اصطلاح «بی خبری» محسوب می گردد. این جنبش مهم به عنوان یک خط سیـر و شاخـص در تاریخ فکر سیاسی ایرانیان می تواند بررسی و پژوهش گردد ولی علیرغم آن, از سوی برخی مورخین و یا شرق شناسان به عمد مورد بی مهری و یا تحریف واقع شده است. مقاله حاضر جریان شناسی تحریم و تاثیرات فکری- سیاسی آن را در تاریخ تحولات ایران به بحث می نشیند و به نقش بی بدیل مرحوم آیت الله میرزای شیرزای و اندیشه سیاسی وی در تحریم و خط فکری که از این زاویه در امواج بیداری اسلامی ایجاد کرد اشاره می نماید.