بدترین اثر و ضربه غرب به جهان اسلام معطوف به مسئله تمدنسازی اسلامی این است که در فضایی که غرب هژمونیک است و مسلط است؛ یک عده از مسلمانها بیایند و با رویکردی انفعالی با دغدغه خدمت به اسلام، اخذ غربی را به عنوان یک استراتژی علمی اتخاذ میکنند. به نظر میرسد که ما میتوانیم با همین غرب استثمارگری که در عمل و نظر مقابل ما و دشمن ماست، نوعی مواجهه داشته باشیم و در عین حال برای تمدن اسلامی راندمان کار مثبت باشد. آن این است که به غرب بهعنوان »بستر تصرف خودمان« نگاه کنیم. در مصداق مشروطه شیخ فضل‎الله درست میگفت، اما منطق تعامل، تصرف و تکامل در تاریخ با الگوی شیخ فضل‎الله امکان ندارد. با الگوی آخوند این امکان از راه تعامل و دیالوگ وجود دارد و برای شما جهت تصرف ظرفیت‏‎سازی میکند. الگویی که میخواهد در غرب تصرف بکند باید دیالوگ بکند، کف دیالوگ، استفاده ابزاری از همین چیزهایی است که خود غرب تولید کرده است. تشیع به لحاظ تاریخی در طول تسنن زاده شده، نه در عرضش؛ به لحاظ اصطلاحی در عرضش است، ولی به لحاظ تاریخی در طولش است.