عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی از موضوعات مهمی است که بسیاری از اندیشمندان مسلمان به آن پرداخته و راهکارهایی برای برون‌رفت از آن ارائه نموده‌اند. خیرالدین تونسی از اندیشمندان سیاستمداری است که با مد نظر قرار دادن پیشرفت مسلمانان و انحطاط اروپائیان در گذشته از یکسو، مشاهده وضعیت انحطاط جوامع اسلامی و پیشرفت اروپائیان در عصر خویش از سوی دیگر، دیدگاههایی نسبتا متفاوتی در این زمینه ارائه نموده که عمدتا در کتاب «اقوم المسالک فی معرفه احوال الممالک» بازتاب یافته اما تاکنون این دیدگاه ها آن گونه که باید بررسی نشده است. سئوال این است که راه برون رفت جوامع اسلامی از وضعیت انحطاط تمدنی در اندیشه خیرالدین تونسی چیست؟ نوشتار حاضر برای بدست آوردن راهکار تونسی با روش توصیفی، تحلیلی براساس کتاب فوق سامان یافته است. یافته‌های تحقیق نشان می دهد که وی راه برون‌رفت جوامع اسلامی از عقب‌ماندگی را بازگشت به میراث تمدن اسلامی، عمل به قاعده تعامل و اقتباس تمدنی، تاسیس نظام سیاسی مبتنی بر عدالت، آزادی و شوری می داند.