مولف پس از بیان این نکته که «شناخت متفکران سیاسی، بدون شناخت زمان و مواضع فکری سیاسی حکومت ها ناممکن است.» با اشاره به دیدگاه سیاستمداران مسلمان، اندیشه های سیاسی در تاریخ اسلام را معرفی نموده است. در ادامه سیر تاریخی و روند به کارگیری واژه ملت در متون سیاسی ایران و اسلام بررسی می شود. همچنین با مفهوم «Nation» در فرهنگ سیاسی مغرب زمین مقایسه ای صورت می گیرد. بررسی اندیشه سیاسی اسلام و ایران در سه سطح «متون»، «دانشمندان و صاحب نظران» و «فرقه ها و مکاتب در فرهنگ و تمدن اسلامی» و تاریخ نگاری معاصر ایران از مباحث پایانی کتاب به شمار می روند.