ترسیم طرح عملیاتی «جامعه آرمانی» و «تمدن» همواره جزء دغدغه‌های اندیشمندان حوزه‌های اجتماعی و فلسفی بوده است. شناخت آراء علامه طباطبایی و برخی شاگردان ویژه ایشان درجایگاه صاحب‌نظران شیعی که بیشترین توجه را به مسائل اجتماعی داشته‌اند، درجهت رسیدن به طرح «جامعه آرمانی اسلام» و «تمدن اسلامی» ضروری است. علامه در بررسی اکثر مؤلفه های اجتماعی «اصل بازگشت به فطرت» را یکی از اصول مهم جامعه مطرح می کند و لذا این اصل یک ملاک مهم در بررسی مؤلفه ها خواهد بود. در این طرح برقراری امر «توحید»، هدف غایی و مؤلفه های «وحدت»، «تعاون»، «امنیت»، «کرامت» و «عزت»، آرمان‌ها و اهداف میانی تشکیل جامعه آرمانی اسلام خواهندبود. «حضور ساکنان شایسته»، «رهبری انسان کامل» و «حاکمیت دین و قانون الهی» نیز به‌عنوان ارکان جامعه آرمانی اسلام بررسی می‌شوند. یکی دیگر از اجزای مهم طرح عملیاتی جامعه آرمانی شناخت حدود و ثغور و راه‌های حفظ جامعه آرمانی اسلام در مقابل تهدیدات بیرونی و درونی است. نهایتا «تمدن» نیز بُعد عینیت یافته جامعه آرمانی درنظر گرفته می‌شود و مؤلفه‌هایی چون «عمران ارض»، «اقتصاد»، «سیاست» و «فرهنگ» به‌عنوان اجزای اصلی این ساختار مهم مورد مطالعه قرار می گیرند. شناخت و کنار زدن موانع اولین گامی است که در برقراری «جامعه آرمانی اسلام» باید برداشت. بزرگ ترین مانع عصر حاضر در مقابل اسلام، «تمدن مدرن غرب» با هدف «لذت جویی بی حد و حصر» بر مبنای «تفکر احساسی»، «آزادی مطلق» و «انسان گرایی مادی» است. برخی از مظاهر مهم چنین تمدنی نیز خود را در «دموکراسی»، «قانون گذاری» و «تزلزل پایه های نهاد مهم خانواده» نمایان ساخته است. و لذا از نظر پژوهش حاضر، برای رسیدن به طرح عملیاتی جامعه آرمانی و تمدن اسلامی از نظر علامه طباطبایی، باید مؤلفه‌های طرح پیشنهادی با ساختار فوق و مؤلفه-های تمدن غرب با ویژگی‌های مطرح شده در آثار ایشان خصوصا تفسیر شریف المیزان مورد بررسی قرار گیرد.