پایه های تمدن اسلامی گر چه در زمان هجرت پیامبر اسلام(ص) با تشکیل حکومت اسلامی در مدینه به صورت استوار، محکم ومطابق با آموزه های اسلامی ریخته شد اما متاسفانه بر اثر انحراف اولیه مسلمین بر سر مسئله جانشینی رسول خدا(ص) راه اصلی را در همان ابتدا گم کرد و لذا از آن آرمان های حداکثری و مورد انتظار این تمدن الهی باز ماند، ولی با وجود همان شمه هایی که از اسلوب اولیه در بین مسلین و جامعه آن روز باقی مانده بود، طوری پیش رفت که تا قرن ها، از لحاظ نظم و انضباط اخلاقی،برتری سطح زندگی، سعه صدر، اجتناب نسبی از تعصّب مذموم، توسعه و ترقّی علم و ادب، و ... پیشاهنگ تمام تمدن های زمان خود بود، که بی شک یک دوره درخشان از تمدّن انسانی (نشات گرفته از تفکر برگرفته شده از دین اسلام) را ایجاد کرد، که بدلیل عدم تطابق این تمدن صورت گرفته با آموزه های اسلام بتمامه (یعنی به طوری که در آن نقصی نبوده باشد)، به تعبیر امروزی ودقیق می توان از آن، به عنوان تمدن مسلمانان یاد کرد. امّا همین تمدّن ایجاد شده بر اثر ضربات مهلک خارجی (مثل جنگ های صلیبی و حمله مغولان - گر چه بعدا همین مغولان در تحت تاثیر این دین الهی و با کوشش عالمان و دانشمندان آن زمان، به نوعی در خدمت این تمدن مسلمانان قرار گرفتند -) و اشتباهات داخلی (تغییر مسیر مسلمین از مسیر اصلی و گام نهادن در مسائلی چون دنیاگرایی، وادادگی، و ترک اصول و ارزش های اخلاقی و اسلامی)به افول و انحطاط کشیده شد و قرن ها بدین منوال پیش رفت.ولی با رونق یافتن تمدّن غربی و سیطره روزافزون آن بر سرزمین های شرقی، که به دنبال خود برای افراد زیادی از جوامع اسلامی آفاتی چون خودباختگی فرهنگی را نیز در پی داشت، فرهیختگان مسلمان، ناگزیر از واکنش های گوناگون در قالب بازیابی هویّت تمدّن اسلامی خود شدند، تا با چاره جویی و ارائه راهکار، در جهت بازگشت به آموزه های دینی با رویکرد صحیح در حیطه اندیشه و تلاش برای احیای دوباره آنها در حیطه عمل و اجرا، به شکوفایی مجدّد تمدّن اسلامی با عنوان "تمدن نوین اسلامی" بپردازند، که نهضت های اسلامی صد ساله اخیر به نوعی، تجلی و تفسیر این احساس ارزشمند بوده است.اکنون با توجه به روند پر شتاب بیداری اسلامی، (بویژه در بین احاد و افراد جوامع اسلامی، حتی با وجود مقاومت های برخی حاکمان جور کنونی) و تلاش در جهت رفع سرخوردگی از رکود تمدن اسلامی از یک سو، و از سوی دیگر آشکار شدن ناکارآمدی و ضعف تمدن های شرق و غرب در پاسخگویی به نیازهای چند بعدی انسان، بر اکثر مسلمین بالاخص اندیشمندان مسلمان، و حتی برخی شیفتگان غرب زده ای که به نوعی گریزان از بیان نام وعنوان تمدن اسلامی بوده اند و تمام پیشرفت را در اضمحلال و غرق شدن در تمدن غرب می دانستند، اندیشه های احیای تمدن اسلامی بار دیگر جوانه زده و انتظار امت اسلامی نسبت به آن عینیت بیشتری یافته است. لذا ضرورت دارد این فرصت را مغتنم شمرده و با تکیه بر غنای آموزه های اصیل اسلامی، این جایگزین را که برگرفته از میراث آسمانی اسلام است، ضمن شناخت بهتر آن به جهانیان نیز معرفی کنیم.بر این اساس به یاری حق تعالی، در این رساله سعی می گردد تا در جهت نیل به اهداف فوق؛ پس از "بیان کلیات، مفاهیم اولیه و تعریف فرهنگ و تمدن اسلامی" در فصل اول، در فصل دوم و سوم به طور مجزا، به بیان فلسفه تمدن اسلامی وتمدن نوین اسلامی در پاسخ به "چیستی، چرایی و بیان ویژگی های آنها" بپردازیم و در فصل چهارم به عنوان هدف اصلی این رساله به بیان "چگونگی دست یافتن به تمدن نوین اسلامی" در قالب دو گفتار مستقل با عناوین "شباهت های تمدن نوین اسلامی با تمدن اسلامی" و " تفاوت های تمدن نوین اسلامی با تمدن اسلامی" خواهیم پرداخت.