تمدن اسلامی از زوایا و ابعاد گوناگون مورد توجه اندیشمندان واقع شده و کتاب‌ها و مقالات متعدد و متنوعی در این زمینه به رشته‌ی تحریر درآمده است، ولی آنچه در این میان مورد غفلت و بی‌مهری واقع شده، نقش اساسی و بی‌بدیل اخلاق در پایه‌گذاری این تمدن عظیم است. درباره ضرورت وجود اخلاق برای انسان و جامعه انسانی شکی نیست، اما بد نیست به ابعاد و دلایل این ضرورت نیز توجه شود. در کل می‌توان سه دلیل برای ضرورت اخلاق برشمرد:1- آرامش روحی و روانی فردی.2- آرامش اجتماعی.3- رسیدن به کمال مطلوب الهی. از آنجا که امروزه این طرز فکر که اسلام با پیشرفتهای مادی مخالف است شیوع پیدا کرده بخصوص در دنیای غرب بسیار گسترده شده، لذا یکی از اهداف این پژوهش پرداختن به این پندار و اشتباه بزرگ است و توضیح داده می‌شود که اسلام با پذیرش ترقی و پیشرفت فقط چارچوبی دارد که تمدن داخل آن قرار می‌گیرد تا این تکامل و پیشرفت از جاده‌ی فطرت منحرف نشود و انسانیت انسان را پایمال و سرکوب نسازد. برای بدست آوردن اعتلای دوباره تمدن اسلامی سعی شده آنچه باعث افول این تمدن شده ذکر و راهکارهایی برای برطرف شدن آن بیان شود. منابع استفاده شده بیشتر قرآن کریم و کتاب‌های حدیثی و تفسیری است و در بعضی از فصل‌ها از کتب تاریخی و جامعه شناسی هم استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که با فیش‌برداری از منابع مرتبط با موضوع در کتابخانه‌ها، مراجعه به سایت‌های اسلامی، نرم‌افزارهای روایی و مشاوره با اساتید فن بوده است.