یکی از عوامل بسیار مهم و کلیدی در افول و رکود حکومت ها و تمدن ها ضعف عملکرد خواص می باشد که ضررهای مقطعی و دراز مدت رابه آن تمدن و حکومت وارد می سازد بدیهی است که آسیب ها و آفت های ناشی از عملکرد غلط خواص و مسوولین منشاهای مختلفی دارد که یکی از منشاهای آسیب عملکرد خواص، ناشی ازشیفتگی به فدرت های بزرگ و عدم خودباوری آن ها می باشد. در زمان قاجاریه و بخصوص در زمان مشروطه، دو جریان بسیار مهم شکل گرفت. جریان مذهبی که در این طیف شیخ فضل الله نوری، مرحوم بهبهانی، سید محمد طباطبائی و آخوند خراسانی وجود داشتند و در طرف دیگر جریان روشنفکری غربگرا و غرب زده هم چون ملکم خان و آخوندزاده و تقی زاده و .. وجود داشته است. فرق این دو طیف در این بود که جریان اول به دنبال اجرای احکام اسلام بود یا به قول شیخ فضل الله نوری مشروطه مشروعه بودند. ولی جریان دوم هدفشان نزدیکی به غرب و الگوگیری از غرب و پیاده کردن الگوی شبیه به فرهنگ غرب بودند. این ها برا این باور بودند که ما خودمان نمی توانیم تولید، توزیع، اختراع، مدیریت، صنعت و ... داشته باشیم. بلکه باید فرنگیان یا فرنگ رفته های ایرانی بیایند ما را سروسمامان بدهند و اگر بخواهیم ترقی کنیم از موی سر تا ناخن پا باید غربی باشیم.این تفکرات نشان دهنده عدم خودباوری آن ها بوده است.