از جمله موضوعات بنیادین در مطالعات تمدنی، بررسی نقش نهادهای تمدنی است. در این قلمرو مطالعاتی یکی از مسائل مهم نقش این نهادها در رسیدن به کنش‎های معطوف به تمدن است. پرسشی که در پژوهش حاضر به آن پرداخته می‎شود این است که نهادهای تمدنی در تمدن اسلامی چگونه فرایند رسیدن به کنش‎های معطوف به تمدن همچون بسط گستره تمدنی و یا ایجاد حوزه اعتبار برای تمدن در راستای افزایش سطح همگرایی در جهان اسلام را فراهم می‎آورند. به نظر می‎رسد ـ به عنوان فرضیه ـ نهادهای تمدنی همچون نهاد علم و نهاد اقتصاد از طریق سازوکارهایی مشخص در کنش‎های معطوف به تمدنی همچون جلب همکاری و همگرایی مشارکت می‎کنند. در این پژوهش تلاش می‎شود ضمن بررسی نمونه‎هایی عینی از نهادهای تمدنی آموزشی ـ جامعه‎المصطفی از ایران و سیستم مدارس گولن از ترکیه ـ و نهاد اقتصادی اسلام‎گرایان ترکیه نمونه موردی گولن، فرضیه مورد نظر به آزمون گذاشته شود. و نشان داده شود که رویکردهای اسلامی به آموزش و اقتصاد سبب بسط و تقویت همگرایی از سوی هر دو گروه شده است.